Thứ Ba, 15 tháng 1, 2013


Về lại cố hương-Bút ký Trần Lâm Phát
20:29 18 thg 8 2012Công khai26 Lượt xem1
 

Về lại cố hương
 
“Chúng ta sắp đáp xuống phi trường Tân sơn nhất!Toàn thể phi hành đoàn chúng tôi cám ơn quý khách đã chọn chuyến bay này, kính chúc quý khách có những ngày vui ở Việt nam và hẹn ngày gặp lại.”
Giọng nói của chiêu đãi viên hàng không cất lên từ loa phát thanh trong bầu không khí yên tĩnh làm tôi giật mình thức giấc và bàng hoàng.Không hiểu sao 3 tiếng Tân sơn nhất (TSN) đã khiến tôi bồi hồi xúc động,tôi không thể nào diễn tả được tâm trạng tôi lúc bấy giờ. Đây là sự thật, không phải trong mơ,những cơn mơ mà hơn 30 năm vẫn theo đuổi tôi, đi cùng tôi trong giấc ngủ. Tôi đã trở về nơi chôn nhao cắt rún,nơi đã tạo ra tôi, nuôi tôi khôn lớn và cũng là nơi tôi đã trốn chạy tìm cho mình một cuộc sống mới khi tôi bước chân xuống thuyền ra đi cách nay tròn 32 năm. Tôi không nghĩ rằng có ngày tôi sẽ trở lại nơi này,gặp lại anh em,họ hàng,bạn bè và những học sinh thân thương của tôi khi tôi chọn cho mình con đường Sư phạm.Tôi không biết gặp lại nhau tôi sẽ thế nào:nức nở, ngậm ngùi hay cười trong ướt át.
Sau hơn 30 năm không gặp, tôi và tất cả đều có nhiều biến đổi nhưng chắc chắn một điều: tình cảm vẫn bất di bất dịch. Tôi về chuyến bay đêm; các anh tôi  tuổi đã cao, lại ở nhà quê, xa thành phố nên không tiện ra phi trường. Khi làm thủ tục nhập cảnh, tôi hơi sượng sùng vì quan kiểm tra visa cứ lật qua, lật lại giấy thông hành (passport) của tôi như là anh không biết đọc. Sau 1 hồi lâu, tôi buộc miệng hỏi What’s wrong ?; anh ta liền hỏi “Bác mới về lần đầu mà không có mang quà sao?” Tôi tỉnh bơ trả lời “ Bác đâu có biết phải mang quà. Vậy để khi về Mỹ bác sẽ gởi qua nha!”Thay vì các anh,  người bạn đến phi trường  đón tôi và đưa tôi về nhà tạm nghỉ 1 đêm. Khi tôi đến, thành phố Sài gòn đã vào giấc ngủ,tôi không nhìn thấy những ồn ào,náo nhiệt mà chỉ thấy những ánh đèn đêm ,những ngôi nhà ngủ yên và phố xá ít người qua lại. Trên đường từ phi trường TSN về nhà bạn, tôi không nhận ra những gì thân quen của 32 năm về trước,có lẽ tôi đang trong tâm trạng xúc động nên không nhớ và không nghĩ được gì chăng hay sự đổi thay quá nhiều đã trở thành xa lạ? Đến nhà bạn đã 3giờ sáng nhưng tôi không tài nào nhắm mắt, không hiểu vì ngược giờ nơi tôi đang sống hay vì bồi hồi xúc động và tôi trông chờ đến sáng.
  Tôi nhờ bạn đưa tôi vào Chợ Lớn và tôi cũng muốn chính mình khám phá,cảm nhận nhữngkhuôn mặt mới của nơi này,nó có giống như tôi hình dung không và thay đổi thế nào so với những gì còn sót lại trong ký ức tôi,một Sài gòn của quá khứ, của những ngày đủng đỉnh nơi trường Sư phạm.Từ khi tôi xa quê, đây là lần đầu tiên ngồi trên chiếc xe gắn máy, bạn tôi cầm tay lái, luồn lách từ con đường này qua đường khác,tôi ngồi sau mà tim muốn nhảy ra ngoài. Điều ngạc nhiên đầu tiên đến với tôi là sự hỗn loạn của giao thông.Dường như không có luật lệ giao thông ở Sài gòn như những năm tôi còn sống nơi này.Mạnh ai nấy chạy như bầy cào cào xẹt qua,xẹt lại. Có nhiều ngườicòn chạy ngược chiều,vượt cả đèn đỏ. Xe cứu thương nhấn còi in ỏi mà chẳng ai nhường,xe cảnh sát hú còi vang dội cũng không gây được sự chú ý của ai. Lúc đầu tôi còn lạ lùng và sợ tai nạn sẽ xảy ra nhưng rồi tôi bất chợt tức cười và bật cười khanh khách. Bạn tôi ngạc nhiên hỏi lý do của những tiếng cười trong sự ồn ào in ỏi,tôi chỉ những chiếc xe đang tranh nhau lượn qua, lượn lại và hỏi bạn tôi “họ chạy lọan xà ngầu như thế mà không đụng nhau thật là kỳ lạ!” Bạn tôi cười  “ Đó là chuyện nhỏ!” rồi bạn tôi chỉ cho tôi xem những chiếc xe gắn máy chạy trên hành lang dành cho người đi bộ,tôi đành chào thua và hết ý kiến.Sài gòn bây giờ với tôi quá khác lạ: quán ăn,quán café,tiệm buôn mọc đầy rẫy,một Sài gòn quá ồn ào và ô nhiễm.
  Mới  hơn 8giờ sáng vậy mà quán nào cũng đông và đa số là thế hệ trẻ, những người đáng lý phải ở trong văn phòng hay cơ xưởng để làm việc, họ là những người xây dựng tổ quốc nhưng lại nhàn nhã,vô tư. Người ngoại quốc nhìn vào nếp sinh hoạt của Sài gòn chắc cũng đoán được sự phát triển và tương lai của đất nước công nông nghiệp. Đường nào cũng dập dìu xe cộ:xe lớn, xe nhỏ và nhiều nhất là xe gắn máy. Xe có đủ loại:đẹp có, xấu có,có cả những chiếc xe hơi đắt tiền và cũng có những chuyến xe buýt (bus) già nua cũ kỹ. Buổi sáng đầu tiên vòng quanh thành phố,tôi chẳng nhận ra những con đường quen thuộc mà ngày xưa hằng ngày tôi đã đi qua,tên đường năm xưa không còn nữa, nếp sinh hoạt cũng đổi thay.Tôi ngỡ ngàng cố tìm kiếm những gì xưa cũ nhưng khó quá.Khi bạn tôi đưa tôi vào con đường Nhật Tảo thì tôi mới nhớ lại chút ít. Này đường Nguyễn Tri Phương, Bà Hạt,  Nguyễn Tiểu La, kia là Vĩnh Viễn, Nguyễn Kim nhưng đoạn đường Nguyễn Lâm từ Nhật Tảo đến đường Tân Phước nay là Vĩnh Viễn và đườngTriệu Đà từ Trần quốc Toản đến đường Hùng Vương được đổi thành Ngô Quyền. Những ngôi nhà chung cư nay được xây dựng lại, nhiều tầng hơn và khang trang hơn nhưng nó không còn vẻ yên tỉnh của một chung cư công chức nữa.Hai bên phố, người buôn bán dầy đặc: từ quán ăn,sạp quần áo, đồ điện nước,gia dụng. Những cửa hàng lấn chiếm lòng đường. Tôi cứ lo bạn tôi quẹt vào hàng hóa của họ,nhưng bạn tôi cũng chứng tỏ là 1 tay lái cừ khôi và dày kinh nghiệm. Nhiều đường đã đổi tên: anh hùng tí hon Trần quốc Toản đã được thay thế bằng 3 tháng 2. Tôi hỏi bạn “Tại sao tên đường Hàm nghi vẫn còn đó mà đường Thành Thái, Duy Tân lại đổi?Đây cũng là 2 vị vua có tinh thần kháng chiến chống Pháp và bị Pháp bắt giam, lưu đày.”Bạn tôi chỉ cười và bảo “Dĩ nhiên,chủ nhà mới thì trang trí nội thất mới!”Rồi…Canh chua cá lóc,cá rô phi kho tộ, heo quay xào cải chua là bữa cơm nặng tình quê hương đầy ấn tượng…sao mà ngon một cách lạ lùng! Một bữa cơm như cô đọng hương vị sau 32 năm xa xứ…
Bạn tôi đưa tôi đi vòng quanh khu trường Sư phạm, chợ Bến thành, khu Nguyễn Huệ và qua đò Thủ thiêm.Đây là lần cuối tôi qua phà này vì nó sẽ không còn chở khách sang sông nữa vì đường hầm Saigon-Thủ Thiêm sắp sửa khánh thành. Bên kia phà Thủ Thiêm, nhà cửa mọc lên như nấm khác hẳn với những cánh đồng hoang vắng năm 1976, khi tôi dạp xe ngang qua đây để đi dạy học ở Nhơn Trạch. Khi đánh vòng lại Sài gòn, bạn tôi đưa tôi đi vào đường hầm dưới sông.Đường hầm rất ngắn nhưng hệ thống giảm âm thanh trong đường hầm dường như chưa gắn cho nên nó rất ồn,âm thanh vượt quá giới hạn chịu đựng của lỗ tai . ( Nơi tôi sống ở Virginia (Hoa kỳ)  có 1 đường hầm Chesapeake chạy dưới biển dài 37 km nhưng không nghe ồn ào chút nào.(khi  cửa sổ xe hơi  được quay xuống).
Tôi cũng không quên những người bạn cùng lớp Việt Hán (69-72) nên hẹn gặp nhau ở 1 quán ăn gần Hàng Xanh . Có bạn từ Nha trang đáp xe đò về Sài gòn để họp mặt. Nhìn các bạn mà không khỏi chạnh lòng . Ai cũng có vẻ già trước tuổi .Các bạn nay đã hưu rồi và hầu hết cũng có cuộc sống vững chải.Cũng có bạn gặp khó khăn,chạy ăn từng bữa và không tiền thuốc men của bệnh dai dẳng cuối đời.
   Chiếc xe 4 chỗ đưa tôi rời khỏi Sài gòn về hướng An Sương, lướt qua Củ Chi, rồi thẳng hướng về Trảng Bàng. Quê tôi.Cảnh vật, tất cả đối với tôi đều mới lạ,mặc dù tôi vẫn thường xuyên nhìn về quê mình bằng công nghệ thông tin hiện đại,qua lời diễn tả của bạn bè và họ hàng nhưng nay đối diện thực tế, tôi không khỏi ngỡ ngàng trước sự thay đổi quá nhiều .Nếu không có người hướng dẫn, tôi  không tài nào nhận ra một địa danh nào hết. Tôi trở về cố hương mà như một người khách xa lạ, đi du lịch, trố mắt tìm và thưởng thức những gì mình chưa biết. Trong thời gian xe di chuyển, mặc dù mãi nhìn ngắm 2 bên đường nhưng tôi không làm sao mất đi cảm giác hồi họp, lo sợ khi chiếc xe phải né tránh hay buộc thắng gấp để khỏi va chạm với những xe khác hoặc những người đi đường thản nhiên cất bước.
Bây giờ tôi mới hiểu lời dặn dò của 1 em cựu học sinh trường Trung học công lập Đất Đỏ khi biết tôi chuẩn bị về thăm quê hương sau 32 năm xa cách:
  -Thầy còn nhớ hình ảnh ngày 30/4 về thành phố hồi đó không ?Khi mình về Việt nam cũng giống như thế !!! Ai ai cũng nhận ra ngay thầy là  người từ ngoại quốc trở về.
   -Khi đi xe, thầy đừng ngồi phía trước,thầy sẽ bối rối cứ muốn đạp thắng, như vậy,rất khó cho người lái xe, không được đâu !!!
Nhớ lời em học sinh dặn dò mà tôi bật cười. Quả thật em ấy đã truyền cho tôi 1 kinh nghiệm rất hữu ích nhưng có lẽ còn chưa đủ. Tôi nghĩ còn rất nhiều chuyện bất ngờ đang đợi chờ tôi phía trước .
Tôi vẫn còn trầm ngâm suy nghĩ thì bảng hướng dẫn đến Trảng Bàng hiện ra trước mặt.Anh tôi và cháu tôi đã đứng đợi chờ ở điểm đó tự bao giờ. Gia đình tôi có lẽ đêm qua không ai ngủ để mong nhìn thấy tôi,đứa em út ngày nào đạo mạo trên bục giảng với phấn trắng bảng đen mà giờ đây tóc đã bạc màu, trở về từ nửa vòng trái đất,biệt mù diệu vợi,xa cách muôn trùng…
Gia đình sum họp! Anh ba và anh sáu cùng các cháu về tụ họp nơi nhà thờ. Các cháu huyên thuyên cứ hỏi mãi về mọi phương diện .Có những cháu chưa ra đời khi tôi lìa quê mà nay đã là bậc phụ mẫu đàng hoàng. Thời gian trôi nhanh quá!Tôi hiện còn một người chú ruột nay đã quá 80,biết tin tôi về,Chú gọi các con Chú  từ Tây ninh, Sài gòn về nhà gặp anh út,để biết dòng họ,ruột rà. Các em nay đã thành danh, thành đạt vững vàng trong xã hội mới!
Từ năm 1976 đến nay, tôi mới về lại nơi chôn nhao cắt rún.Bản đồ thôn xóm vẫn nằm trong trí óc nhưng tôi không tài nào tự tìm lối về nhà xưa. Khi xe chạy qua mấy con đường mòn trong xóm mà năm xưa tôi thả bộ đến trường, tôi không còn nhận ra nơi nào hết. Khóm trúc, bụi tre cũng theo thời đại công nghiệp mà mai một đi. Những cánh đồng vô tận mà tôi từng thả diều, đánh gồng, đá banh với lũ trẻ hàng xóm nay đã mọc lên những hảng xưởng và nước thải chảy tràn lan. Bạn bè  thời thơ ấu ,trong xóm, giờ chỉ còn hình trên bàn thờ  cùng với bằng tuyên dương liệt sĩ. Ngôi trường làng năm xưa, nay đã thành dãy nhà lầu 2 tầng nhưng có vẻ như thiếu công chăm sóc. Mái ngói đỏ tươi trộn lẫn tường đen rêu phong, nấm mốc như nói lên sự nghèo khó của nền giáo dục hiện thời. Những thửa ruộng bị bỏ hoang do nước tràn ngập không lối thoát nước vì sự xây dựng không kế hoạch .  Vẫn còn rất nhiều người dân chạy ăn từng bữa ,vì làm nông nghiệp;không trợ giá nông sản,từ chết đến bị thương.Tuy nhiên,cũng có những căn nhà tạm bợ trong một thời bần cùng do chiến tranh,nay đã được thay bằng những căn nhà tường  vôi trắng, mái ngói đỏ tươi. Các em học sinh ở miền quê có lẽ vất vả hơn xưa, vẫn lội bộ đến trường và bậc cha mẹ phải  chạy lo tiền đóng học phí ngày càng tăng…
Bốn mươi năm  về thăm đất Mẹ
Nơi thôn làng ngõ rẽ  đổi thay
Nhớ hàng tre gốc trúc hàng ngày
Con đường nhỏ đến trường hai buổi
Nay trở về như cơn gió thổi
Đứng lặng nhìn bối rối tâm can
Cánh đồng xưa không thể bỏ hoang
Đã thay thế bằng làng công nghiệp
Dân quê tôi ngày đêm nhộn nhịp
Gắng gồng lên đuổi kịp miếng ăn
Nhìn dân làng sao quá nhọc nhằn
Đã mất hết đồng bằng ruộng rộc
Ngôi trường xưa lợp bằng ngói móc
Nay thành lầu đã mọc vươn cao
Những năm xưa đã vụt qua mau!
Nhưng vẫn thấy nao nao trong dạ
Dân nơi đây tươi cười rộn rãVẫy chào người mặt lạ về quê!

Chú Út định Chủ nhật 24 tháng 11 Tân Mão là ngày làm lễ giỗ bà nội để con cháu được nghỉ và con cháu từ mọi nơi tụ tập về nhà thờ , trước để tưởng niệm đến bà nội/ngoại, sau để gặp anh Út tí hon thuở nào. Vài em cựu học sinh Đất Đỏ cũng không ngại đường xa (155 km) [1]về quê thầy cũ để dự lễ giỗ và cố ý hiểu được tung tích của người thầy mà các em vẫn nghĩ rằng thầy là“ông ba tàu giàu có ở Sài gòn.”
Sau lễ giỗ, các cháu hối hả, níu kéo tôi lên Tây Ninh để hiểu thêm về cuộc đời của thầy cô giáo thế hệ thứ 2 trong gia tộc. Các cháu tôi đều thành công trong nghề giáo, vẫn theo truyền thống vị tha, thương người của tổ tiên, giúp đỡ những học sinh nghèo vượt  khó,có chí, không tiền, hiếu học trong khi học phí ngày càng tăng.Sau ba ngày vui chơi với các cháu, tôi về lại Trảng Bàng và chuẩn bị hành trang đi Đất Đỏ.
Virginia June 22, 2012
Trần-Lâm Phát
Bản đồ hành trình dạy học của PHÁT ngày xưa: từ xã An Tịnh(huyện Trảng Bàng -Tây Ninh) đến huyện Đất Đỏ (Bà Rịa)=155km









Ảnh của Ngan Trieu
4000 
  • CuuHSTN5575
    Bài nầy sửa lại được hơn

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét