CÁO TẬT THỊ CHÚNG-Một bài thơ của một vị Thiền Sư cao khiết,đời Lý,MÃN GIÁC THIỀN SƯ
*Đăng lại từ trang Blog đồng môn Cựu hs Tây Ninh
1 bài thơ hay đời Lý -"Cáo tật thị chúng" Trần Lâm Phát sưu tầm và chú giải
Hoa Bạch Mai (Ảnh Google)
....
Cáo tật thị chúng
Xuân khứ bách hoa lạc
Xuân đáo bách hoa khai
Sự trục nhãn tiền quá
Lão tòng đầu thượng lai
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tác dạ nhất chi mai
Mãn Giác Thiền Sư
*Dịch thơ
Xuân ruỗi trăm hoa rụng,
Xuân đến trăm hoa cười
Trước mắt việc đi mãi
Trên đầu già đến rồi
Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một cành mai...
(Ngô Tất Tố dịch)
*Đăng lại từ trang Blog đồng môn Cựu hs Tây Ninh
1 bài thơ hay đời Lý -"Cáo tật thị chúng" Trần Lâm Phát sưu tầm và chú giải
Hoa Bạch Mai (Ảnh Google)
Cáo tật thị chúng
| ||
春去百花落
|
Xuân khứ bách hoa lạc
|
Xuân đi trăm hoa rụng
|
春到百花開
|
Xuân đáo bách hoakhai
|
Xuân đến trăm hoa cười
|
事逐眼前過
|
Sự trục nhãn tiền quá
|
Trước mắt việc đi mãi
|
老從頭上來
|
Lão tòng đầu thượng lai
|
Trên đầu, già đến rồi
|
莫謂春殘花落盡
|
Mạc vị xuântàn hoalạc tận
|
Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết
|
庭前昨夜一枝梅
|
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai
|
Đêm qua sân trước một cành maii
|
MãnGiácthiềnsư
滿覺禪師(1052-1096)
|
Trần-LâmPhát chú âm
|
Ngô tất Tố dịch
|
Cáo
|
告
|
Báochobiết, trìnhlênchobiết
|
Tật
|
疾
|
Bịnh
|
Thị
|
示
|
Máchbảochobiết
|
Chúng
|
眾
|
Đámđông, sốngười
|
Cáotậtthịchúng: Báobịnhchomọingười
| ||
Xuân
|
春
|
Mùaxuân
|
khứ
|
去
|
đi (nhưkhứhồilàđivàvề)
|
bách
|
百
|
100
|
hoa
|
花
|
bônghoa
|
lạc
|
落
|
rơi, rụng
|
Xuânkhứbáchhoalạc: mùaxuân qua rồi, hàngtrămhoarụng
| ||
Xuân
|
春
|
Mùaxuân
|
đáo
|
到
|
đến
|
bách
|
百
|
100
|
hoa
|
花
|
bônghoa
|
khai
|
開
|
mở, nởra
|
Xuânđáobáchhoakhai: mùaxuânđến, hang trămhoađuanở
| ||
Sự
|
事
|
việclà
|
trục
|
逐
|
đuổitheo
|
nhãn
|
眼
|
con mắt
|
tiền
|
前
|
phíatrước
|
quá
|
過
|
vượt qua như quá khứ là thời gian đã qua
|
Sự trục nhãn tiền quá: việc đuổi theo nhau đi qua trước mắt
| ||
Lão
|
老
|
Già
|
tòng
|
從
|
theo
|
đầu
|
頭
|
cáiđầu
|
thượng
|
上
|
trên
|
lai
|
來
|
đến
|
Lão tông đầu thượng lai : Già theotừ trên đầu mà đến
| ||
Mạc
|
莫
|
chớđừng, khôngphải
|
vị
|
謂
|
nói, gọilà
|
xuân
|
春
|
mùaxuân
|
tàn
|
殘
|
tàntụa
|
hoa
|
花
|
bônghoa
|
lạc
|
落
|
rơi, rụng
|
tận
|
盡
|
hết
|
Mạc vị xuân tàn hoa lộc tận: Đừng nói cuối mùa xuân hoa rụng hết
| ||
Đình
|
庭
|
Sân trước nhà
|
tiền
|
前
|
Mặt trước
|
tạc
|
昨
|
Hôm qua
|
dạ
|
夜
|
đêm
|
nhất
|
一
|
1
|
chi
|
枝
|
cành
|
mai
|
梅
|
hoamai
|
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai: sân trước nhà, tối hôm qua 1 cành mai trổ ra
|
Xin giới thiệu:
"Cáo tật thị chúng" là 1 bài thơ duy nhất và độc đáo của Mãn giác Thiền sư.(1052-1096)
Ông tên thật là Lý Trường thuộc gia đình quan lại, quê ở huyện Kinh Bắc, ngày nay thuộc Thuận Thành -Bắc Ninh rất được vua Lý Nhân Tôn sủng ái nhưng ông không làm quan ,mới đầu ông theo học đao Thiền sư Quảng Trí, sau đó tự nghiên cứu ,học hỏi triết lý Phật và Nho ,Lão giáo ..và trở nên uyên bác..Ông đi vân du khắp nơi,có nhiều học trò.
Cuối tháng 11 năm 2012,ông viên tich sau khi để lại bài kệ nầy.(theo Wikipedia)
Trong cái mênh mộng lẩn quẩn của sinh tử,..quá khứ và hiện tại, lúc nào cũng có 1 hình ảnh lấp lánh của hy vọng
(Đừng nói cuối xuân hoa tàn rụng hết mà đêm qua trước sân, đã nở 1 cành mai)
Ngô Tất Tố :(1894-20-4-1954)
Ngô Tất tố là một người rất giỏi chữ Hán và chữ Pháp bằng cách tự học.
Ông là nhà nghiên cứu,nhà văn ,nhà báo.Ông đã để lại nhiều tác phẩm nghiên cứu văn học và tiểu thuyết có giá trị như:
-NC văn học đời Lý (2 tập).
Tắt đèn.
Lều chõng..
"Cáo tật thị chúng" là 1 bài thơ duy nhất và độc đáo của Mãn giác Thiền sư.(1052-1096)
Ông tên thật là Lý Trường thuộc gia đình quan lại, quê ở huyện Kinh Bắc, ngày nay thuộc Thuận Thành -Bắc Ninh rất được vua Lý Nhân Tôn sủng ái nhưng ông không làm quan ,mới đầu ông theo học đao Thiền sư Quảng Trí, sau đó tự nghiên cứu ,học hỏi triết lý Phật và Nho ,Lão giáo ..và trở nên uyên bác..Ông đi vân du khắp nơi,có nhiều học trò.
Cuối tháng 11 năm 2012,ông viên tich sau khi để lại bài kệ nầy.(theo Wikipedia)
Trong cái mênh mộng lẩn quẩn của sinh tử,..quá khứ và hiện tại, lúc nào cũng có 1 hình ảnh lấp lánh của hy vọng
(Đừng nói cuối xuân hoa tàn rụng hết mà đêm qua trước sân, đã nở 1 cành mai)
Ngô Tất Tố :(1894-20-4-1954)
Ngô Tất tố là một người rất giỏi chữ Hán và chữ Pháp bằng cách tự học.
Ông là nhà nghiên cứu,nhà văn ,nhà báo.Ông đã để lại nhiều tác phẩm nghiên cứu văn học và tiểu thuyết có giá trị như:
-NC văn học đời Lý (2 tập).
Tắt đèn.
Lều chõng..
....Cáo tật thị chúng
Xuân khứ bách hoa lạc
Xuân đáo bách hoa khai
Sự trục nhãn tiền quá
Lão tòng đầu thượng lai
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tác dạ nhất chi mai
Mãn Giác Thiền Sư
*Dịch thơ
Xuân ruỗi trăm hoa rụng,
Xuân đến trăm hoa cười
Trước mắt việc đi mãi
Trên đầu già đến rồi
Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một cành mai...
(Ngô Tất Tố dịch)
06:41 8 thg 7 2012
Bình quá hay.
Đúng là 2 câu cuối cô đúc 1 triết lý nhân sinh
Trả lời nhận xét này
20:25 7 thg 7 2012
Hai câu cuối:
莫謂春殘花落盡 Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận /"Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết"
庭前昨夜一枝梅 Đình tiền tạc dạ nhất chi mai/"Đêm qua sân trước một cành mai"
Lời kết như cô đúc một triết lý nhân sinh.Một ý nghĩa "mất"/"còn",để cho chúng sinh hiểu biết.Lẽ mất /còn của đời người là một điều đương nhiên,như biểu đồ thái cực.Một vòng tròn thái cực sinh lưỡng nghi/,bên đen,bên trắng/tượng trưng cho âm dương/nhưng trong phần đen có 1 chấm trắng và ngược lại tức là trong âm có dương và ngược lại<Âm trung hữu dương/dương trung hữu âm>
Tôi nói hơi dông dài một chút cho trọn ý.Hai câu kết như cho người đọc hiểu về cái nghĩa mất còn/tử sinh.Sự chết,không phải là hết/mà nó vẫn còn.Như hạt giống phải vào trong đất(chết đi) để sẽ có mầm sống rực rỡ đẹp tươi(là 1 ví dụ về chết/ sống) nhưng ý thơ còn thanh thoát,cao nhã ,bát ngát và lộng lẫy hơn nhiều.Một cành mai(nhất chi mai),trước sân (đình tiền),đêm qua(tác=tạc dạ),như cái thần của bài thơ vừa mạnh mẽ vừa thẫm mỹ,tỏa sáng bát ngát ,bao la...
Tóm lại,chưa có câu kết nào hay hơn câu mà anh Trần Lâm Phát sưu tầm ở trên.Tôi xin chép lại để thay lời kết:
"Trong cái mênh mông lẩn quẩn của sinh tử,..quá khứ và hiện tại",của không gian hữu hạn và thời gian vô cùng, " lúc nào cũng có 1 hình ảnh lấp lánh của hy vọng"
(Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết/ Đêm qua ,sân trước một cành mai-Ngô Tất Tố)/Thân ái
Trả lời nhận xét này
19:37 7 thg 7 2012
事逐眼前過 Sự trục nhãn tiền quá /"Trước mắt việc đi mãi "
老從頭上來 Lão tòng đầu thượng lai/"Trên đầu, già đến rồi"
Nếu như 2 câu thơ 1-2 trên là cái nhìn về khách thể của tạo vật như một qui luật thì đến 2 câu nầy ,tác giả nhìn lại chính mình.
Thời gian lần lượt trôi qua...những dâu bể cuộc đời...cũng lần lượt trôi qua trước mắt.Có lẽ người đọc cảm nhận thái độ thoát tục,bình thản như dửng dưng sự đời của 1 vị thiền sư cao khiết.Một phẩm chất cao đạo,hiểu đời của 1 con người đã thoát ly,đã dành trọn đời mình cho Cửa Phật.Tác giả như muốn nói "Ta ko hề quan tâm đến việc đời"(Việc đời/mặc nó/sẽ qua thôi)/Tôi lại nhớ đến hai câu thơ khác nữa thời Lý-Trần,xin chép lại để suy diễn ý thơ trên/Không nhớ tg nào/"Vạn sự thủy lưu thủy/Bách niên tâm ngữ tâm/"Tất cả mọi sự đều qua đi...như dòng nước kia...chảy xuôi"/Đời người(Bách niên) chỉ còn lại những giai điệu của một tấm lòng.Một tấm lòng cao cả còn đắc giá hơn châu ngọc bội phần./Hơn nữa,đời người,có ai sống mãi(vô tử)?Chỉ còn có một tấm lòng ko bao giờ phai( tấm lòng son=đan tâm) còn chói lại trong sử xanh (chiếu hãn thanh<đốt tre chảy ra mồ hôi=hãn=mồ hôi,để ghi sử sách ngày xưa>)"Nhân sinh tự cổ thùy vô tử/Lưu thủ đan tâm chiếu hãn thanh".(NCT)
Câu sau,câu 4, có thể hiểu,sự già nua dần dần biến đổi từ trên đầu(Là tóc)/Mới ngày nao tóc hãy như tơ(thơ ấu)rồi chuyển thành tóc mây mượt mà,tóc xanh cũng như mắt xanh của thời trai trẻ đào tơ mơn mởn xuân tình.Tiếp theo chẳng mấy chốc,màu tóc phai dần,"mái tóc chòm đen,chòm lốm đốm/NK",điểm chút mây trời...rồi "tóc mây một mái...đã đầy tuyết sương/TNN-TĐ"...để cuối cùng như" Tiêu tiêu bạch phác mộ phong xuy/Nguyễn Du"Tóc bạc bơ phờ trước gió chiều".
Tóc bạc trên đầu,là già,ta ko nhìn thấy điều đó<ngoại trừ soi gương>.Ta ko thấy ta già đi p/k?Chỉ có tha nhân thấy và biết ta già,hay nói cách khác,phong cách và tinh thần ta vẫn trẻ trung...Người đọc có thể thấy tác giả không hề buồn chán khi tuổi già đến với mình,rất vô tư/Lão tùng đầu thượng lai là nguyên tác.Còn khi đọc"Trên đầu già đến rồi/NTT"nghe như có nỗi niềm buồn chán,thất vọng(chữ rồi).Xin hãy nhân nhượng cho tiền bối dịch giả<dịch câu thơ HV rất khó,phải chăng hạ bút chữ "rồi" cho hòa vận với chữ "cười" ở trên cũng là 1 điều khó xữ.Vậy hãy lấy âm điệu câu thơ gốc mà cảm nhận"Lão tùng đầu thượng lai".
Hai câu thơ diễn đạt đơn sơ, chấm phá bằng những lời nói bình dị mà hàm súc,gợi tả biết bao!
Trả lời nhận xét này
17:37 7 thg 7 2012
春去百花落 Xuân khứ bách hoa lạc /"Xuân đi trăm hoa rụng"
春到百花開 Xuân đáo bách hoa khai/"Xuân đến trăm hoa cười"
Hai câu thơ như muốn thông đạt những cảm nhận về qui luật của tự nhiên .Thời gian đi và đến.Bốn mùa liên tiếp xoay vòng.Những cái đẹp trên đời theo thời gian phôi pha,tàn héo như những đóa hoa kia phải rơi rụng(mất đi)...rồi khi trời đất tái giao mùa trở lại...mùa xuân(cứ sau 1 năm) trở lại,thì ta lại thấy rừng hoa tưng bừng,rộn rã tươi cười trong gió xuân...(như những cánh "hoa năm ngoái"tái sinh).Làm tôi bỗng nhớ đến 1 ý thơ hay.Hoa năm nay,như hoa của ngày xưa...tâm hồn tôi vẫn là tâm hồn năm trước...nhưng "mặt người"...không biết đã...về đâu?Chỉ còn có hoa đào năm ngoái đang tươi cười trong gió xuân(đông phong)/Nhân diện bất tri...hà xứ khứ/Đào hoa y cựu,tiếu đông phong/Thôi Hộ(?-804)
Hai câu thơ rất bình thường,rất tự nhiên như những cảm nhận của mọi người