Chơi đền Khán Xuân, Thơ HXH/ Ngân Triều chú giải

CHÔI ÑEÀN KHAÙN XUAÂN

Hồ Xuân Hương
Êm ái chiều xuân tới khán đài, (1)
Lâng lâng chẳng bợn chút trần ai! (2)
Ba hồi triêu mộ chuông gầm sóng, (3)
Một vũng tang thương nước lộn trời. (4)
Bể ái nghìn trùng khôn tát cạn, (5)
Nguồn ân muôn trượng dễ khơi vơi. (6)
Nào nào cực lạc là đâu tá, (7)
Cực lạc là đây chín rõ mười. (8)
*Văn bản chữ Nôm:
制 殿 看 春
奄  朝 春 細 看 臺
凌 凌 丕 湲  塵 埃
𠀧 囘 朝 暮 鐘 噙 㳥
殳 湧 桑 蒼 渃 淪 
波   重 坤 撒 汗
源 恩 萬 杖 易 開 潙
芾 芾  樂   些
 樂  底  嚕 辻
* Chú giải:
Lâng lâng: 凌凌: nhẹ nhàng, không vướng mắc, sạch làu, thanh thản.
Chút trần ai:  塵 埃: chút bụi trần thế, ý nói không vướng mắc, ưu tư bất cứ chuyện gì trong cuộc đời.
triêu mộ: 朝 暮: sớm, chiều.
tang thương: 桑 蒼: dâu bể, do thành ngữ tang điền, thương hải, 桑 田 蒼 海ý nói một sự biến đổi vô cùng to lớn, ngoài sức tưởng tượng của con người, ruộng dâu biến thành biển xanh.
nước lộn trời: 渃 淪 : có thể hiểu là mặt nước in ngược bóng của nền trời trong đó.
cực lạc:  樂 :nơi vô cùng sung sướng, theo Phật.
(1-2) Thời gian tác giả đến đền Khán Xuân: vào một buổi chiều xuân, trời đẹp (êm ái)-Lòng cảm thấy nhẹ nhàng, thanh thản lâng lâng như thoát tục (chẳng bợn chút trần ai).
(3-4) Tiếng chuông chùa công phu sớm chiều, triêu mộ, thường ngày như bất bình rền vang từng hồi, gầm sóng. (Trước đền) mặt nước soi bóng trời trong đó, nước lộn trời. (Phải chăng) đó là một sự đão lộn, thay đổi vô cùng to lớn vượt khỏi tầm tay của con người, tang thương.
(5-6) Tình yêu như bể, bể ái. (sâu) nghìn trùng không bao giờ cạn, khôn tát cạn. Nơi xuất phát ân điển, nguồn ân, rất cao ngất như muôn trượng, không thể nào làm cho cạn kiệt, khơi vơi. Ý nói tình yêu thương và ân phước (của Đức Phật) cho chúng sinh mênh mông, vô lượng, vô cùng.
(7-8) Cảm nghĩ của tác giả: cực lạc là ở đâu? Cực lạc chính ở nơi Đền Khán Xuân nầy vậy.