Đánh cờ/ Thơ Hồ Xuân Hương/ Ngân Triều chú giải

Ñaùnh côø
Hồ Xuân Hương
Chàng với thiếp đêm khuya trằn trọc,
Đốt đèn lên đánh cuộc cờ người.
Bảo rằng đấu trí mà chơi,
Cấm ngoại thủy không ai được biết.
Nào tướng sĩ dàn ra cho hết,
Để đôi ta quyết liệt một phen.
Quân thiếp trắng, quân chàng đen,
Hai quân ấy chơi nhau đà đã lữa.
Thoạt mới vào chàng liền nhảy ngựa,
Thiếp vội vàng vén phứa tịnh lên.
Hai xe chàng gát hai bên,
Thiếp thấy bí, thiếp liền nghễnh sĩ.
Chàng lừa thiếp đương khi bất ý,
Đem tốt đầu giú gí vô cung.
Thiếp đang mắc nước xe lồng,
Nước pháo đã nổ đùng ra chiếu.
Chàng bảo chịu, thiếp rằng chẳng chịu,
Thua thì thua quyết níu lấy con.
Khi vui nước nước non non,
Khi buồn lại giở bàn son quân ngà.
*Văn bản chữ Nôm:
打 棋
俍 众 妾 胋  陳 濁
焠 畑  打 局 棋 㝵
保 浪 鬥 智 麻 諸
禁 外 水 空 埃 得 別
芾 将 士 橺  渚 歇
厎 堆 些 抉 列 殳 畨
軍 妾  軍 俍 黰
 軍 意 諸 憢 㐌 㐌 
脱 買 跑 俍 連 䟢 馭
妾 踣 傍 援 破 像 
 車 俍 各  边
妾  秘 妾 連 抑
俍 攎 妾 當 欺 不 意
抌 卒 頭 挗 挗 無入 宮
妾 當 默 著 車 㳥
著 炮 㐌 弩 同  詔
俍 保 召 妾 哴 丞 召
 時  訣   子
欺  渃 渃 渃 嫩 嫩
欺 忿 吏  棋  軍 玡
* Chú giải:
Lữa: : nhiều lần, lâu ngày
Phứa: 破 (cũng như phứa phựa),hành động đáp ứng hành động của đối phương, phản xạ, không ngại, không suy nghĩ gì cả.
Nghễnh: 抑 (như nghênh, nghinh): đón tiếp, ở đây, chữ nghễnh, còn hàm ý, đẫy lên, bật lên.
Lừa: 攎: dùng mẹo để gạt người khác.
giú gí: như gí gí hay dí dí: 挗 挗 :dùng tay làm cho chạm sát vào một điểm nào đó.
xe lồng: 車 㳥:xe tấn công vào bên trong cung.
Cảnh đánh cờ diễn đạt rất chân thực, rất hay. Một lời hai ý! Nhất là những từ ngữ chọn lọc gợi tả rất đắc.