Thiếu nữ ngủ ngày/ Thơ Hồ Xuân Hương/ Ngân Triều chú giải

Bài số 48

Thieáu  nöõ  nguû  ngaøy

Hồ Xuân Hương

Mùa hè hây hẩy gió nồm đông, (1)

Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng. (2)

Lược trúc lỏng cài trên mái tóc, (3)

Yếm đào trễ xuống dưới nương long. (4)

Đôi gò Bồng Đảo sương còn ngậm, (5)

Một lạch Đào Nguyên suối chửa thông. (6)

Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt, (7)

Đi thì cũng dở , ở không xong. (8)

*Văn bản chữ Nôm:

少   女   𥄬   𣈜

務   夏   熙   海   𩙋  𩄑   東

少   女   𦣰   𨔈   过  弋   燶

𥳂   竹   弄   掑   連   𠃅  速

厭   桃  礼    竜下  帶下  娘   竜

堆   塸   蓬   島   霜   群  吟

殳   瀝   桃   源   𤂬   渚  蓪

君   子   拥  孕    迻   拯  𦄵   

迻   時   拱   𢷣  於   空   衝

* Chú giải:

Hây hẩy: 熙 海gió thổi nhè nhẹ, hiu hiu (Gió trong hây hẩy gác vàng- Hoa Tiên)

*gò Bồng Đảo (Bồng Lai): 蓬 島 tên một hòn núi trong ba hòn núi của tiên  ở  Bột Hải, chỉ bộ nhũ hoa phụ nữ.

*nương long: 娘 竜chỗ cạnh sườn, lòng dạ Côté, flanc, theo từ điển Ditionnaire Annamite - Français của J.F.M. Génibrel (in năm 1898).

*Nương long là ngực phụ nữ.

Nương long mỗi ngày mỗi cao,

Má đào mỗi ngày mỗi đỏ.

tục ngữ - ViệtNam từ điển-Hội Khai Trí Tiến Đức (1931)

*Đào Nguyên: 桃 源:tức là Đào Hoa Nguyên, nơi người đời Tần muốn tránh loạn lạc thì vào ở nơi ấy. Ở đây, lạch Đào Nguyên nghĩa bóng, ẩn dụ là cái lá đa phụ nữ.

Dùng dằng: 拥 孕do dự, không biết tính theo bề nào: Dùng dằng nửa ở, nửa về (Kiều)

(1-2) Lý do khiến thiếu nữ ngủ ngày.

(3-4), (5-6) Những chi tiết cụ thể về thiếu nữ ngủ ngày: chiếc lược trúc, yếm đào, đôi gò Bồng Đảo, một lạch Đào Nguyên.Dưới nương long=dưới ngực.

(7-8) Hóa ra người nhìn trộm, một cách “thoải mái” thiếu nữ ngủ ngày là người quân tử, một đấng mày râu! Thái độ dùng dằng, tác giả nói thay tâm lý của kẻ mày râu rất chân thực.

Đôi gò Bồng Đảo sương còn ngậm, (5)

Một lạch Đào Nguyên suối chửa thông. (6)