Thệ viết hữu cảm /Thơ chữ Hán của Hồ Xuân Hương/ Trích Lưu Hương ký

Bài số 14

 Thệ viết hữu cảm

Hồ Xuân Hương

           Rồi một đêm trăng Hồ Phi Mai và Mai Sơn Phủ đã cắt tóc, mỗi người một mảnh gọp lại và chia làm hai, trích máu nhỏ vào hai chén chung rượu, chén tử và chén sinh cùng uống thề trọn đời yêu nhau. Bài Thệ viết hữu cảm. Xuân Hương ghi lại cảm nghĩ khi thề: Mười mấy năm trời một chữ tình, kể từ khi gặp Nguyễn Du mùa hạ năm 1790, mười năm sau 1800 mới gặp được người ngỏ ý yêu mình, muốn kết duyên với mình hẵn là duyên nợ ông Tơ bà Nguyệt đã dành. Cùng cắt tóc mây góp lại, (xưa các chàng cũng để tóc dài búi lên cột dây, nên tha hồ mà cắt) dao vàng cắt chia làm hai, mỗi người giữ một bó làm kỷ niệm..Lấy kim trích máu nhỏ đầy hai chén rượu, chén tử và chén sinh. Thề sống và chết trọn kiếp với nhau, thề không phản bội nhau từ đầu xanh đến bạc tóc. Nếu mai sau, ai chẳng giữ lời thì chết dữ vì dao búa.( Trước với Nguyễn Du không có thề nguyền với Xuân Hương, nên chàng lừng khừng: tròn trặn gương tình cũng có khi, nên ở biệt mãi Hồng Lĩnh):

Ảnh minh họa, Google

Cảm nghĩ khi thề

Mười mấy năm trời một chữ tình;  (1)
Duyên tơ này đã sẵn đâu dành. 
Mái mây cắt nửa nguyền phu phát,  (3)
Giọt máu đầy hai chén tử sinh, 
Một kiếp đã thề cùng dạ thắm, (5)
Trăm năm đừng phụ với đầu xanh, 
Mai sau lòng chẳng như lời nữa, (7)
Dao búa nguyền xin lụy đến mình.

Thơ Hồ Xuân Hương trong Lưu Hương Ký

Văn bản chữ Nôm:

願 曰 有 感

辻 買   𡗶  殳 𡦂 情,

縁 絲尼 㐌   産  兠 𠱷

𠃅  𩄎 拮 𡛤願 夫 髪

湥 𧖱  𣹓  𥗜 死 生

殳 砝 㐌 誓 穷  胣  𧺀

𤾓 𢆥  𠏦 負 買頭 

𣈕   𢖖 𢙱     如 𠳒  姅

釖  鈽願 吀 累 𦤾   𨉟

*

 Đại ý:

(1-2): Thời gian và cuộc tình.

 (3-4-5-6): Cụ thể việc thề ước gồm vật chứng và tấm lòng.
(7-8):Lời thề chấp nhận hình phạt nếu bội ước.

Chú giải:

nguyền phu phát, 願夫髪, lời nguyền cùng với tóc người chồng.

dạ thắm, 胣  𧺀, tấm lòng trung trinh như son, lòng son.

Câu (6), trong cõi trăm năm, kiếp người, kông bao giờ bạc tình, bạc nghĩa với nhau.

duyên tơ,縁絲, như tơ duyên, 絲縁 , là sợi tơ hồng buộc đôi lứa yêu nhau:

Rằng: “Lòng đương thổn thức đầy,

Tơ duyên còn vướng mối nầy chưa xong…”
ĐTTT, Nguyễn Du, câu 719-720

“…Trăm nghìn gửi lạy tình quân,

Tơ duyên ngắn ngủi, có ngần ấy thôi…”
Sđd, câu 751-752

đầu xanh,頭,tu từ hoán dụ, chỉ lớp người trẻ trung, tóc còn đen:

Đầu xanh đã tội tình gì,

Má hồng đến quá nửa thì chưa thôi…

Sđd, câu 2161-2162

***

          Diễn thơ của Ngân Triều:

Cảm nghĩ khi thề

Mười mấy năm trời, mới với nhau.

Duyên tơ  sẵn định có ai đâu?

Tóc mây cắt nửa chung lời nguyện.
Sinh tử, máu đào, chén ước giao 

Trọn kiếp đã thề lòng sắt đá,

Suốt đời liền cánh dẫu lao đao.

Mai sau lòng chẳng như lời hứa,

Nguyền nát thây phơi với búa dao.
                                          Ngân Triều

***
Phụ lục:
Việc thề nguyền ngày xưa

Trong văn học Việt Nam, chúng ta biết đến việc cắt tóc, trích máu thề nguyền qua Thúy Kiều và Kim Trọng. “Tóc mây một mái dao vàng chia hai”

Trong nguyên tác Kim Vân Kiều của Thanh Tâm Tài Nhân do ông Tô Nam Nguyễn Đình Diệm dịch. Ông Phạm Đan, Quế có in lại trong Truyện Kiều đối chiếu nxb Hà Nội 1991 tr 100, có ghi bài văn thề của Kim Trọng Thúy Kiều.( Tôi xin trích sẵn sau đây để các bạn trẻ ngày nay chỉ việc  couper, imprimer và điền tên họ vào, nhớ phải sắm sẵn thuốc sát trùng và xài kim mới, người viết không chịu trách nhiệm về vấn đề y tế. và về thẩm mỹ đầu tóc)

THỀ RẰNG 
Chúng tôi hai kẻ đồng tâm là Kim Trọng và Vương Thúy Kiều 
Trọng sinh năm...... tháng......ngày......giờ 
Kiều sinh năm.........tháng......ngày......giờ. 
Nay xin kính cẩn đốt nén hương lòng, dâng ly rượu tịnh, thề trước hoàng thiên hậu thổ linh thiêng. 
Chúng tôi trộm nghĩ: 
Vợ chồng trọng nghĩa, nghĩa phải thủy chung không rời. Nhi nữ đa tình, tình dẫu tử sinh không phụ. 
Trước đây : Kiều muốn lấy chồng, Trọng mong có vợ, thương mộ tài sắc đã nguyền đôi chữ đồng tâm. 
Ngày nay: Trọng lo buổi mới, Kiều sợ về sau, tạc dạ ghi lòng, cùng thề đến khi mãn kiếp. 
Sau giờ minh thệ, ví thử chẳng may, gặp cảnh bất thường, quyết không thay đổi. 
Ai mà phản bội lời ước. Cứu xin thần thánh xét soi.Ký tên (hai bản) 
Kim Trọng  và Thúy Kiều  
(bảnThúy Kiều trao lại cho Thúy Vân, thay thế chị tiếp nối lời thề, tình chị duyên em, quy luật bất thành văn, vì trong lời thề không có khoản nào thay thế. Thúy Vân chỉ ung dung ngồi yên cho chị lạy, rồi hưởng hạnh phúc, mặc chị mười lăm năm phong trần gió bụi)

Chàng Kim viết và đọc xong văn tế, hai người quỳ lạy thiên địa, đoạn quay vào chén thù chén tạc. 
Nghi lễ thường cử hành lúc canh khuya có ba sao Tam Tinh (Sam Sung, của Đại Hàn lấy từ tích này đây) chứng giám, lấy tích trong Kinh Thi thuộc Đường Phong có câu Tam Tinh tại thiên, ba sao giữa trời, ý nói vợ chồng gặp nhau lúc canh khuya.

 Thời Hồ Xuân Hương sống trong chiến tranh Tây Sơn và chúa Nguyễn Ánh đang hồi quyết liệt, lời thề chết vì dao búa trong chiến tranh là lời thề khiếp sợ nhất.”

Theo tài liệu của TS Phạm Trọng Chánh, Paris.