When you are old/ (William Butler Yeats)/ Nguyễn Cang dịch

• 

  When you are old

  When you are old and grey and full of sleep,

  And nodding by the fire, take down this book,

  And slowly read, and dream of the soft look

  Your eyes had once, and of their shadows deep;

  How many loved your moments of glad grace,

  And loved your beauty with love false or true,

  But one man loved the pilgrim Soul in you,

  And loved the sorrows of your changing face;

  And bending down beside the glowing bars,

  Murmur, a little sadly, how Love fled

  And paced upon the mountains overhead

  And hid his face amid a crowd of stars.

  (William Butler Yeats)

  Hình ảnh và tiểu sử tác giả dưới đây được lấy ra từ internet:

  William Butler Yeats (13 tháng 6 năm 1865 - 28 thàng 1 năm 1939)

  là một nhà thơ, nhà soạn kịch người Ireland đoạt giải Nobel Văn

  học năm 1923. Ông sinh ra giữa thời đại mà Ireland bắt đầu thức

  dậy một phong trào yêu nước, đỉnh cao là cuộc cách mạng giải

  phóng dân tộc 1919-1923. Thời đại này đã mang lại một xung lực

  cho sáng tác của ông.

  Tiểu sử

  William Butler Yeats sinh ra trong một gia đình nghệ sĩ, bố là

  họa sĩ chân dung nổi tiếng John Butler Yeats, em trai Jack
• 

  Butler Yeats cũng là một họa sĩ. Bản thân William Butler Yeats

  cũng từng học trường nghệ thuật và có ý định sẽ sống bằng nghề

  hội họa nhưng thơ ca đã xâm chiếm tâm hồn ông ngay từ những

  thành công đầu tiên. Năm 1868 cả gia đình chuyển đến London,

  năm 1880 trở về Dublin và năm 1887 quay lại London. Tại đây

  ông bắt đầu in những bài thơ và kịch đầu tiên trên các báo và

  tạp chí. Năm 1889 ông xuất bản cuốn sách đầu tiên The

  Wandering of Oisin and Other Poems (Những cuộc viễn du của

  Oisin và các bài thơ khác) và bài trường ca The Wandering of

  Oisin – tác phẩm chính của tập sách này dựa theo mô-típ dân

  gian của Ireland.

  Nữ nghệ sĩ Maud Gonne

  Cũng trong thời gian này Yeats gặp gỡ và làm quen với nữ nghệ

  sĩ Maud Gone – một trong những người của phong trào giải phóng

  dân tộc Ireland, tham gia tích cực vào phong trào "Phục hưng

  Ireland". (Mục đích của phong trào này là phục hồi tiếng

  Gaeilge, tìm hiểu văn hóa và lịch sử Ireland, sáng tác những

  tác phẩm dựa trên những truyền thuyết, huyền thoại của

  Ireland, thành lập nhà hát dân tộc.) Năm 1904 Yeats cùng với

  một số bạn bè thành lập Nhà hát Abbey và liên tục làm việc tại

  nhà hát này đến khi chết.

  Sau năm 1910, các vở kịch nghệ thuật của Yeats chuyển hướng

  đột ngột sang viết bằng thơ, phong cách bí ẩn, có nhiều khoảng

  trống. Những vở kịch sau đó (ông viết cho số ít khán giả chọn

  lọc) là những thử nghiệm với vũ điệu, âm nhạc và chịu ảnh

  hưởng sâu sắc từ những vở kịch Noh (能 Nō) của Nhật Bản. Từ năm

  1922 đến năm 1928, Yeats là thượng nghị sĩ của Nhà nước

  Ireland tự do, tham gia nhiều hoạt động chính trị ở Ireland,
• 

  sáng tác của ông thời kỳ này mất dần tính lãng mạn và trở nên

  thâm trầm sâu sắc. Hai tác phẩm đáng chú ý cuối cùng của ông

  là A Full Moon in March (Rằm tháng Ba, 1935) và Last Poems and

  Plays (Những bài thơ và những vở kịch cuối cùng, 1940).

  Thơ ca của Yeats mang đậm hơi thở, phong cách dân tộc Ireland.

  Nhiều đề tài, hình tượng trong thơ ông được lấy từ kho tàng

  thơ ca dân gian kết hợp với khuynh hướng biểu tượng và lãng

  mạn trữ tình. Tác phẩm của ông giàu hình tượng với những quan

  sát tinh tế, kết hợp vẻ đẹp bên ngoài với chiều sâu trí tuệ

  bên trong. Năm 1923 ông được trao giải Nobel vì sự nghiệp sáng

  tác phản ánh cao độ tinh thần dân tộc trong những tác phẩm

  điêu luyện. Yeats có ảnh hưởng rất lớn đến thơ ca tiếng Anh

  trong thế kỉ 20. Tên tuổi của ông đặt ngang hàng với những nhà

  thơ lớn nhất của thế kỉ 20. Ông mất tại miền nam nước Pháp.

  Dịch bài thơ:

  KHI TUỔI XUÂN EM TÀN PHAI/ Nguyễn Cang phỏng dịch

  Khi em già, tóc bạc màu, hay ngủ ngày

  Thường ngồi một mình bên bếp lữa, gục đầu

  Em hãy mở tập thơ* nầy, đọc thật chậm

  Để mơ về những cái nhìn trìu mến

  Thấy người xưa đã từng chìm trong mắt em sâu thẳm

  Có lắm người yêu em, lúc tuổi xuân thì

  Anh đâu biết tình yêu đó chân thành hay gian dối?

  Chỉ một người yêu em với tấm lòng không đổi

  Yêu cả nét u sầu khi nhan sắc tàn phai

  Em cúi xuống bên bếp lữa hồng rực cháy

  Thở than buồn vì tình vội qua mau

  Bóng anh dần khuất trên đỉnh núi cao
• Rồi giấu mình giữa ngàn sao lấp lánh...

  Ghi chú:

  1/. Tập thơ*: sách của Yeats, ông nói về tuyển tập thơ văn, viết

  cho người yêu Maud Gonne.

  2/. Trong đoạn ba, nhà thơ nói nhiều hơn nữa rằng khi về già nàng

  sẽ ngẫm nghĩ, gục đầu bên lò sưởi và thương khóc để tang cho nhà

  thơ lúc đó sẽ bước đều lên đỉnh núi và nhập vào với tinh tú trên

  trời, sau khi ông đã rời thân xác.

  Nguyễn Cang (9/11/2016)