Bài
số 12
Chi
chi chuyện ấy
Hồ Xuân Hương
Ảnh dôi lộc
bình thuộc gia đình Ô Tổng Cóc có thơ, bút tích của HXH.
Chi chi chuyện ấy đã đành lòng (1)
Vó ký phen này quyết thẳng rong (2)
Non nước chơi hoài non nước đó (3)
Gió trăng nào phải gió trăng không (4)
Mặt càng đối mặt tình ngao ngán (5)
Tay chửa rời tay bước ngại ngùng (6)
Lão Nguyệt nhẽ nào trêu quảy mãi (7)
Chén đồng xin hẹn khắc đêm đông (8)
Vó ký phen này quyết thẳng rong (2)
Non nước chơi hoài non nước đó (3)
Gió trăng nào phải gió trăng không (4)
Mặt càng đối mặt tình ngao ngán (5)
Tay chửa rời tay bước ngại ngùng (6)
Lão Nguyệt nhẽ nào trêu quảy mãi (7)
Chén đồng xin hẹn khắc đêm đông (8)
(Quế Sơn thi tập)
Nguồn: Kiều Thu Hoạch, Thơ nôm Hồ Xuân Hương, Nxb Văn học, 2008
Nguồn: Kiều Thu Hoạch, Thơ nôm Hồ Xuân Hương, Nxb Văn học, 2008
*****
Văn bản chữ Nôm
之 之 傳 意
之 之 傳 意 㐌 𢝜 𢚸
𨀒 驥 畨 尼 决 倘 容
𡽫 渃 𨔈 懷 𡽫 渃 妒
𩙍 沛 𩙍 空
乾 對 情 敖 𢞆
渚 淶 𨀈 碍 㥥
佬 月 理 芾 嘲 拐 買
𥗜 同 吀 𠻷 刻 𣈘 冬
Chú giải:
Tiêu đề: Chi chi chuyện ấy: 之之 傳意: Chuyện đó dù gì đi nữa...
Vó: 𨀒
, chân của con vật có đế là móng guốc như chân trâu , bò, ngựa...
Ký: 驥, ngựa thiên lý, còn
chỉ người tài năng kiệt xuất.
Vó ký: 𨀒 驥, những nước đi, những sải chân của ngựa
thiên lý.
Hay vậy cõi biên rong vó ký,
Náu nương chờ vận có đâu vầy.
Náu nương chờ vận có đâu vầy.
Điếu Trương Định, Nguyễn Đình Chiểu, bài 10/12
Ngao ngán: 敖 𢞆, buồn rầu, chán nản, không còn thấy thích thú gì nữa.
Bước ngại ngùng: 𨀈
碍㥥, bước đi cảm thấy không yên lòng vì nghĩ rằng có thể
xảy ra điều gì đó không thuận lợi, không hay.
Lão Nguyệt: 佬月, ông già dưới trăng hay Nguyệt Lão, theo điển
cố Chuyện xích thằng 赤繩傳là chuyện sợi chỉ đỏ mà “nguyệt hạ lão nhân” 月 下 老 人, ông
già dưới trăng, xe duyên cho các cặp trai gái trên thế gian đẹp duyên giai
ngẫu, thành vợ, thành chồng như sau:
Tích
Vi Cố đời Đường (618-907), một nho sinh tài hoa lỗi lạc. Nhân đi dạo trong một đêm trăng sáng, chàng gặp
một ông già đang xe những sợi chỉ đỏ, bỏ vào trong một quyển sách thật to. Thấy lạ, chàng liền lễ phép hỏi cớ sự, mới biết
ông lão là một vi thần định trước nhân duyên cho trai gái ở thế gian… Thật sững
sờ khi biết mình sẽ có một người vợ, hiện là con gái của lão ăn mày mù dưới chợ.
Một bé gái, khoảng 3 tuổi xấu xí, dơ bẩn, rách rưới, đang ngồi khóc vì đói rét ở
một góc chợ hôi hám. Bất nhẫn sinh ác,
chàng liền thuê bọn côn đồ thủ tiêu bé gái…những mong thoát khỏi thiên cơ…và có
tiền việc đó xong ngay…
Mười lăm năm sau, Vi Cố mới đỗ Thám
Hoa, được một người vợ trẻ đẹp như tiên nga, ái nữ của một vị quan to... Một
hôm, tan chầu về nhà, vợ đang gội đầu, chàng đến giúp thì thấy trên đầu vợ, ẩn
sau mớ tóc đen tuyền, bóng mượt, có một cái sẹo to…Lời thuật lại của vợ làm Vi
Cố vỡ lẽ. Người vợ, cô bé xấu xí ngày
xưa, do ông nguyệt lão xe tơ, chàng đã cho thủ tiêu hòng cải lại “duyên thiên”…
và người vợ hiện thời, chỉ là một...
Mới biết chuyện gì, trời đã định thì
không bao giờ thoát khỏi.
Quảy: 拐 từ HV, lừa dối; quải:掛, treo lên
như nội dung tứ khoái qua 4 câu thơ cổ:
“Cửu
hạn phùng cam vũ.
Tha hương ngộ cố tri.
Động phòng hoa chúc dạ.
Kim
bảng quải danh thì.
nghĩa là:
Hạn lâu gặp mưa ngọt. (Trận mưa to hợp thời).
Xa xứ gặp được người quen biết cũ
Đêm động phòng hoa chúc.
Lúc bảng vàng treo tên”.
Quải: 𠺌, Nôm, cúng
người chết.
Quải: 枴 treo đồ vật sau vai bằng cây gậy, cây dù hoặc một đầu cây đòn gánh.
Một
mình ở đất Đại Đề,
Sớm đi khuyên giáo tối về quải đơm.
Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu.
(Quải
đơm là quải đồ đã cúng)
Chén đồng: 𥗜
同, tức là chén rượu thể hiện sự chung
một tấm lòng, đồng tâm.
(1-2):Chuyện đó dù gì đi nữa, ta cũng phải đành cam
phận, đành lòng. Với vó ngựa thiên
lý, vó ký, lần nầy, ta nhất định, quyết, phải dấn bước đi xa, thẳng rong, thẳng dong, cho khỏi cái nơi
nầy.
(3-4): Tiêu dao
cùng non nước, gió trăng. Những danh
thắng quen thuộc, những phong cảnh thiên nhiên thú vị, hữu tình.
(5-6): Tình đã hết, đối mặt nhau chi, để lòng thấy chán nản, buồn phiền, ngao ngán. Thế nhưng, bỏ đi mà chưa nói
lời chia tay thì thật không yên lòng, không hay, ngại ngùng.
(7-8): Lẽ nào duyên kiếp, Lão Nguyệt, cứ xoay vần ta trên đường bất hạnh, cứ trêu ghẹo, lừa dối ta mãi thế! Quảy mãi. Tuy nhiên, ở ngày mai tươi
sáng ấy, ta sẽ gặp người tâm đầu ý hợp, cùng nhắp chén rượu đồng tâm chén đồng, trong một thời khắc tuyệt vời của đêm đông.
Ghi
chú:
Căn cứ nội dung bài thơ, người đọc có
thể suy đoán về hoàn cảnh sáng tác của bài thơ trên, là thời gian Bà làm lẽ Ông
Tổng Cóc, Nguyễn Bình Kình, 1802-1806. Khi ấy, Bà đang có mang, vợ cả ghen
tuông, Ông Tổng Cóc chán nản bỏ đi khỏi nhà, rồi Bà cũng cương quyết bỏ đi năm
1806. Lúc đó, Bà chỉ mới 34 tuổi.
Số liệu theo nguồn:
Hồ Xuân Hương, nàng là ai?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét