Ngụ ý Tốn Phong ký nhị thủ/ Hồ Xuân Hương

Bài số  5

Ngụ ý Tốn Phong, ký nhị thủ (1)

Dồn bước may đâu khéo hẹn hò, (1)

 Duyên chi hay bởi nợ chi ru?

Sương treo  áo lục nhồi hơi xạ, (3)

Gió lọt cành lê lướt mặt hồ.

Muốn chắp chi đào thêu trướng gấm, (5)
Mà đem lá thắc thả sông Tô.(*)

Trong trần mấy kẻ tinh con mắt  (7)

Biết ngọc mà trao mới kể cho.

II

Đường hoa dìu dặt bước đông phong  (1’)

Nghĩ kẻ tìm thơm cũng có công.

Lạ mặt dám quen cùng gió nước, (3’)

Nặng lòng nên nhẹ đến non sông.

Da trời nắng nhuộm tươi màu biếc,  (5’}

Phòng gấm trăng in dãi thức nồng.

Ai nhớ lấy cho lòng ấy nhỉ, (7’)

Trước trăm năm hẵn nợ chi không?

Văn bản chữ Nôm

寓  意  巽  風  記  二  首

[I]

忳  𨀈  兠 窖 𠻷 㗅

縁  之  𤳄 𧴱  之 𠱋

霜 挑 袄 緑 𢬗 𣱬 麝

𩙍 𠷈  梗 梨 迾 𩈘 湖

㦖 𢴇 枝 桃 繞 帳 䌝

麻    𦲿 忒 抯 滝 蘇

𥪝 塵 買 仉 睛 𡥵 眜

别 玉 麻 𢭂 貝 𠸥 㧣

[II]

塘  花  迢  逸  𨀈 東 風

𢣂 仉     尋      𩡋 共 𣎏  工

𤳧   𩈘  噉  悁   穷 𩙍 渃

𨤼 𢙱  𢧚  𨏄  𦤾  𡽫   滝

䏧 𡗶   染   鮮  𦭷  碧

房  䌝 綾 印 𢄩   式  醲

埃  𢘾  禮 㧣 𢙱  意 洏

𠓀  𤾓 𢆥  𠽘 𧴱   之 空

Chú  giải:

Hai bài ngụ ý gởi Tốn Phong thị.

Chỉ biết ông họ Phan vì trong bài tựa có câu:”Phan Mỹ Anh nghười trong họ tôi” và đó là họ nội.

 (*) Có bản ghi là  xoa

.Sông Tô=sông Tô Lịch chảy vào hào thành Thăng Long và chảy ra  cửa Hà Khẩu, Hàng Buồm,  Hà Nội.

Thư Viện Online

Tốn Phong , Tốn Phong họ Phan, họ của Phan Huy  Ích; tên Huân ... nghĩa là Nam Phong, Gió Nam cũng gọi là Tốn Phong, Tốn là hướng Nam; hiệu Nham Giác Phu, là chàng ẩn trong núi mà hiểu sự đời, người Hoan Nam, huyện Thạch Hà. (Theo Hoàng Xuân Hãn). 

tinh con mắt, 睛 𡥵    眜, tinh đời, nhìn người, nhìn sự vật một cách sắc sảo.
Khen cho con mắt tinh đời,
Anh hùng đoán giữa trần ai mới già.
ĐTTT, Nguyễn Du, câu 2201-2202.

gió nước, 𩙍渃, gió và nước, không bị kiềm hãm, ý nói người phóng túng, lãng mạn.

Nặng lòng nên nhẹ đến non sông, 𨤼 𢙱  𢧚  𨏄  𦤾  𡽫   滝, Thiếp đã

có người yêu rồi,(nặng lòng thề ước), nên với tình của chàng, thiếp cho là nhẹ hơn. Hơn nữa, chàng còn lo học hành thi cử, trả nợ non sông. Đây là lời Hồ Xuân Hương từ chối tình yêu của Tốn Phong , một thư sinh nghèo, không có tương lai.

Bài  [I]

(1-2), Hạnh ngộ và băn khoăn:

Hạnh ngộ nhanh chân đến hẹn hò.

Hữu duyên hay nợ, hỡi  Ông Tơ?
(3-4-5-6), Trang phục và phong cách của chàng rất đẹp. Cũng muốn nhưng đang còn chờ tin tức người đi:

Áo chàng sương đẫm, mùi thơm lạ.

Gió động cành lê, lướt mặt hồ.

Muốn nối cành đào, thêu trướng gấm,

Hoài công lá thắc thả Sông Tô.

(7-8), Khen ngợi Tốn Phong:

Đời nay, mấy kẻ tinh đời nhỉ?

Ngọc quý, chưa chi đã hậu cho.

***

[Bài II]

(1’-2’), Không gian, thời gian và suy nghĩ trên đường đến chỗ hẹn hò:

Rộn rã đường hoa, bước gió Xuân,

Nghĩ kẻ tìm thơm, cũng có công.

(3’-4’-5’-6’), Không hợp ý nên hững hờ; khi trời đất và tình riêng vẫn đẹp biết bao nhiêu:

Lạc điệu, sao quen người lãng mạn.

Nặng tình, riêng những hững hờ lòng.

Ngoài kia, nắng nhuộm trời tươi biếc,

Phòng gấm nồng nàn, trăng  (trên)  gối chăn.

(7’-8’), Cảm nghĩ của  tác giả:

Biết ai có nhớ lòng ai nhỉ!

Chưa duyên, biết có nợ chi không?

***