Cái quạt giấy/ Thơ Nôm truyền tụng/ Hồ Xuận Hương/ Ngân Triều chú giải

Bài s ố 7

Cái quạt giấy   (2)

Hồ Xuân Hương

                                    Mười bảy hay là mười tám đây

                             Cho ta yêu dấu chẳng rời tay

                             Mỏng dày chừng ấy chành ba góc

                             Rộng hẹp ngần nào cắm một cay

                             Càng nực bao nhiêu thời càng mát 

                             Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày

                             Hồng hồng má phấn duyên vì cậy 

                             Chúa dấu vua yêu một cái này

                                                                   (Quốc văn tùng ký) 

Khảo dị: bản Lĩnh Nam quần hiền văn thi diễn âm tập chép câu 5 rất đúng niêm luật 
Câu 5: Có nóng bao nhiêu càng có mát 

Nguồn: Kiều Thu Hoạch, Thơ nôm Hồ Xuân Hương, Nxb Văn học, 2008

                                                丐   撅   絏   (1)

                                      辻          辻   低

                                      朱  些  腰  唒  庒  移  拪

                                      𤘂  𠫅  澄  意  程  𠀧  𧣳

                                                  狹   𠍵    㯲  殳  核

                                      強  燶  包  饒  強  㦖  𠖾

                                      腰  𣎀   諸  悱  吏  腰  𣈜

                                      紅  紅  𦟐  粉  縁  爲  梞

                                      主   唒  𤤰  腰  殳 丐   尼

                        Chú giải:

                        Chành: 梗: Mở rộng ra về bề ngang.

                   Cay: 核:cái phần đuôi lưỡi dao để cắm vào chuôi vào cán dao. Ờ đây là cái lõi bằng nhỏ bằng kim loại ở đuôi cái quạt dùng để xâu hay kết những nan quạt dính vào nhau.

                   Phỉ: 悱: thỏa thích

                   (1-2) Giới thiệu cái quạt thường có 17 nan hoặc 18 nan, rất gắn bó, yêu dấu với người sử dụng, chẳng rời tay. Có thể hiểu là số tuổi của người con gái ở độ tuổi cập kê.

                   (3-4) Hình dáng cụ thể cái quạt, khi mở ra, lúc xếp lại.

                   (5-6) Lý do phải sử dụng cây quạt là muốn mát khi trời nóng, cả đêm lẫn ngày.

                   (7) Cậy: một loại cây có chất keo dùng dán quạt. Quạt giấy được dán bằng giấy hồng, giấy trắng do chất keo (cậy).

                   (8) Được vua chúa yêu quí.

*

          Phụ lục:

                                              18/12/2014
                                        Cái quạt mười tám cái nan.
                              Anh phất vào đấy muôn vàn nhớ nhung.
                                        Gió sông, gió núi, gió rừng,
                              Anh niệm thần chú thì ngừng lại đây.

                              Nguồn: m.goldonline.vn/trang-thu-gian/Tho/Hoang-hon.aspx/Page.../18