***
Bài số 4
Bọn đồ dốt (2)
Khéo khéo đi
đâu lũ ngẩn ngơ (1)
Lại đây cho chị dạy làm thơ
Ong non ngứa nọc châm hoa rữa (3)
Dê cỏn buồn sừng húc giậu thưa
Lại đây cho chị dạy làm thơ
Ong non ngứa nọc châm hoa rữa (3)
Dê cỏn buồn sừng húc giậu thưa
(Hồ Xuân Hương, Thơ và đời, Lữ Huy Nguyên tuyển chọn,
Nxb
Văn Học Hà Nội, 1996)
Khảo dị:
- Bản Quốc văn
tùng ký
Tựa đề: Lỡm học
trò
Câu
2: Lại
đây chị dạy lối làm thơ .
Câu 3: Bướm
non ngứa lợi châm hoa rữa.
Câu
4: Dê bé buồn sừng húc giậu thưa.
Nguồn: Kiều
Thu Hoạch, Thơ nôm Hồ Xuân Hương, Nxb Văn học, 2008
-Bản Thơ Hồ
Xuân Hương từ cội nguồn vào thế tục, Đào Thái Tôn, Nxb Giáo Dục, 1995
Tựa
đề Mắng học trò
Câu
1: Khéo khéo đi đâu lũ ngẩn ngơ
Phần bình chú, Ông Đào
Thái Tôn cho biết như sau:
“Ở bản Landes,
theo gs Hoàng Xuân Hãn, bài nầy có lời dẫn ngắn: Có ba thanh niên đi cùng vói
nhau. Thấy Xuân Hương bèn muốn ghẹo cô mà hỏi:
-Xuân
Hương có muốn lấy ta không?
Xuân Hương mắng
cho:
-Hởi hởi các em đừng thẩn
thơ
Lại đây cho chị dạy làm
thơ
Ong non ngứa nọc châm
hoa rữa
Dê cỏn buồn sừng húc giậu
thưa
(Sđd (Thơ HXH từ cội nguồn
vào thế tục, Đào Thái Tôn,
Nxb Giáo Dục, 1995, trang 167).”
-
Câu 3-4 của bài Bọn Đồ dốt (2) có nét tương đồng phần nào với bài Tương phùng trong Bản Hồng Đức Quốc Âm
thi tập:
Ấy khuôn hay mẹo thợ nào
lừa
Mướp đắng khen ai đổi mạt
cưa
Rắn đói đâu từ con cóc
thổi
Mèo thèm chi dỗi miếng
nem thừa
Ong
già buông nọc châm hoa rữa
Dê
yếu văng sừng húc giậu thưa
Ơ hở tiền chi mua vải nối
Nồi nào vun nấy khéo in
vừa
Hồng Đức
Quốc Âm thi tập/ An Chi trả lời bạn đọc/ nguồn Bách Khoa tri thức)
Bản chữ Nôm:
(Ghi theo Hồ Xuân Hương thi tập, bản
chép tay, bài XXXIV; tham khảo Đại Tự Điển
chữ Nôm, Vũ Văn Kính và phần mềm Winvnkey).
伴 途
訥 (2)
窖 窖
迻 屡
艮 魚
吏
朱 姉
爫 詩
嫩
癢 毒 針
花
羝 衮
忿 夌 觸
梄 疎
Chú
giải
(1-2):
Chê trách và khinh miệt
khéo khéo:
Tiếng nói mỉa mai, nói mát, ngụ ý chê bai
lũ ngẩn ngơ:
ngẩn: dáng vẻ đờ ra như không có tinh
thần, không linh hoạt; ngơ: thái độ
không để ý đến sự việc gì; lũ ngẩn ngơ: là
bọn đờ đẩn, thơ thẩn, nếu không muốn nói là bọn ngốc nghếch.
(3-4):
Ý nghĩa bóng bẩy của lời khinh miệt.
(3):
Động thái đó không hợp thời, hợp lúc (ong
non đối lập với hoa rữa). Phải
chăng con ong non đó ngứa nọc, châm càn?
(4): Thật mất công vô ích và bị chê cười
đích đáng!
Bài thơ là một lời mắng chửi, miệt thị bọn
“dê cỏn”, dốt nát, ghẹo gái cách
trâng tráo, không biết nhìn xem đối tượng mình chọc là ai. Tuy nhiên, lời mắng
chửi rất tế nhị, nhẹ nhàng, bóng bẩy, thể hiện sự thông minh của người đẹp,
nhưng rất nhức óc, đau đầu. Ngoài ra, người đọc có thể suy ra, nếu nhân vật trữ
tình trong bài thơ là Hồ Xuân Hương, thì bấy giờ Bà quả là một tố nga.
*
Phụ
lục:
Học trò dốt làm thơ
Thầy đồ dạy các môn sinh của mình rằng:
-Làm thơ thì phải cho tự nhiên, tả đúng cảnh thực mới gọi là
hay.
Bốn anh học trò đi vãn cảnh đền bỗng nhớ lời thầy
dạy, cao hứng, mỗi người làm một bài thơ. Anh thứ nhất thấy tượng Quan Công liền
ứng khẩu:
- Hán Vương ăn ớt mặt đỏ gay! (1)
Anh thứ hai nhìn sang bên cạnh, thấy tượng Quan
Bình đọc luôn:
- Bên kia thái tử đứng khoanh tay! (2)
Anh thứ ba thấy tượng Châu Xương đọc tiếp:
- Thằng mọi râu ria cầm cái mác. (3)
Anh thứ tư thấy con hạc cỡi trên lững con rùa,
mới kết rằng:
- Con cua nằm dưới chú cò gầy. (4)
Về đọc thầy nghe, thầy tấm tắc khen:
- Khá đấy! Các anh biết
nghe lời tôi dạy. Gắng lên, sang năm đi thi thể nào cũng đỗ!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét