Thầy tôi: Nguyễn Văn Thại/ Nguyễn Cang

Thầy tôi - Nguyễn Cang

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          THẦY TÔI : NGUYỄN VĂN THẠI

      ( Thương về thầy cũ trường  xưa )
                ( Bài viết của CHS/GC : Nguyễn Cang)

 

        Niên khoá đầu tiên 1955-1956 của trường Trung Học Công Lập Tây Ninh tiếp nhận 3 lớp đệ thất tổng cộng 120 học sinh. Tôi may mắn thi đậu vào trường nầy. Tôi biết rằng nếu tôi cố gắng học hành đàng hoàng thì có thể  qua hết  bậc trung học mà không phải đóng  học phí và nó sẽ mở ra cho tôi một tương lai tột đẹp về sau. Nỗi vui mừng của tôi được cha mẹ chia sẻ bằng cách mua cho tôi một cây đờn mandoline thật xinh xắn. Đó là phần thưởng duy nhất mà ba  dành cho tôi , tự dưng  tôi  có cảm tưởng như  mình lớn hẳn lên. Sau mùa hè tôi sẽ giả biệt trường tiểu học để chuyển sang trung học, chắc chắn tôi sẽ có nhiều bạn mới từ các nơi đổ về : Trãng Bàng, Gò Dầu hay một nơi  nào đó thuộc tỉnh Tây Ninh. Sự thay đổi nầy làm cho tôi nôn nao trong lòng, tôi mong cho mau tới ngày tựu trường để mậc áo mới , đi xe đạp tới trường với các bạn. Ôi sao mà vui quá!

      Ngày khai trường chúng tôi được Ban Giám Hiệu giới thiệu các thầy cô mới phụ trách các bộ môn: Toán Lý Hoá,Vạn vật, Anh văn, Pháp văn...
Trong các thầy cô có một người mà tôi dể ý nhất dó là thầy Nguyễn văn Thại (Thại chớ không phải Thoại) vì cái tên của thầy nghe là lạ lại cùng họ Nguyễn với tôi. Sau nầy tôi còn gặp thầy nhiều lần trong tuần vì thầy phụ trách nhiều bộ môn, nào Toán Lý Hoá, Sử Địa,và cả Pháp văn nữa. mà môn nào thầy cũng tỏ ra vững vàng, nổi bật nhất là môn Pháp văn lớp đệ tứ. Tôi không hiểu thầy học tiếng Pháp hồi nào mà thậy lại rất giỏi về văn phạm và  thơ văn. Thầy tập cho học sinh phân tích văn phạm và cú pháp (analyse grammaire et syntax) để học sinh nắm vững cấu trúc từ ngữ và cách đặt câu .Bên cạnh đó thầy còn cho làm bài nghị luận văn chương và luân lý  (dissertation litteraire et morale ) chuẩn bị cho bài thi THĐNC cuối năm ( đây là bài thi bắt buộc thời bấy giờ, nếu bạn chọn sinh ngữ chính là Pháp văn). Thầy thuộc rất nhiều thơ tiếng Pháp , thầy có thể đọc rào rào vài bài thơ của Lamartine, Montequieu, Balzac...và một số bài văn xuôi nữa.
Năm thứ nhứt, đệ thất, tôi thấy cái gì cũng mới mẻ sâu rộng khác hẳn với những gì tôi học ở bậc tiểu học. Vậy mà thầy có thể giảng dạy đủ các môn làm sao tôi không phục thầy cho được? Tôi nhớ năm ấy thầy phụ trách môn toán lớp đệ thất, gần cuối năm thầy dạy cách giải phương trình bậc nhất chứa một ẩn số, sau đó thầy dạy tiếp phần áp dụng: giải bài toán đố bằng cách lập phương trình bậc nhất chứa một ẩn số. Lần đầu tiên nghe thầy nói mình có thể dùng đại số để giải bài toán số học  bằng cách gọi x là ẩn số,tức cái mà ta cần tìm, sau đó tìm sự liên hệ giữa các đại lượng để đặt thành phương trình. Cưối cùng là giải phương trình đó ta tìm được giá trị của x,  chính là đáp số của bài toán . Toán đại số  nó khác với toán số học ở  chữ x đó .Tôi như "mở mắt" với khám phá mới nầy , nhưng vẫn còn ngờ vực, thầy liền đưa ra một ví dụ  "Chúng ta biết vật thể kim loại nó có trọng lưộng, mà công thức toán các em đã học hồi Tiểu học là  P= T.V ( trọng lượng bằng tỉ trọng nhân cho thể tích). Từ công thức nầy,khi  biết 2 đại lượng ta có thể tìm dược đại lương thứ ba.  Giả sử cho biết P và T, hãy tìm thể tích V. Ta gọi đại lượng chưa biết V là x  rồi ta tìm sự liên hệ giữa 3 đại lượng nầy dựa vào cong thức trên,  tới đây coi như bài toán đã giải xong. Thầy nhấn mạnh thêm: cái  ta chưa biết thì gọi là x, nhưng đã gọi nó là x rồi thì sau đó ta phải coi nó như là số đã biết chớ đừng nghĩ nó là số chưa biết nữa, có vậy ta mới khỏi lúng túng , vấn đề còn lại là đi tìm sự liên hệ giữa các đại lượng. Còn bài toán động tử thì cũng vậy, từ công thức Q=v.t (quảng đường bằng vận tốc nhân cho  thời gian).
 Nhờ sự chỉ dẫn của thầy mà sau nầy lên đệ lục tôi làm toán đại số không thấy khó  và cũng cảm thấy thích môn học nầy, mặc dầu người ta thường cho rằng toán là một môn học khô khan. Không biết có bạn nào ngày xưa ngồi học chung với tôi trong giớ toán  thầy Thại, chắc các bạn còn nhớ những bài toán về "Tỷ trọng" mà thầy thường cho học sinh làm bài tập? Nhấc lại để mình còn nhận ra nhau khi tuổi xế chiều.

       Còn môn hình học thì thầy cũng tỏ ra thành thạo, thầy giảng chậm rãi dễ hiểu khiến tôi thích môn nầy lắm vì nó gợi cho mình suy nghĩ, tìm tòi khám phá, từ những khái niêm đơn giản tới  những chứng minh phức tạp. Lâu rồi tôi không còn nhớ chi tiết bài giảng của thầy, chỉ nhớ vài ý chánh về bài :  “Khái niệm về điểm, đường tẳng, đoạn thẳnh, các góc nhọn ,tù , vuông , bẹt”. Lần đầu tiên nghe thầy nói "Tiên đề Euclide" , nghe nó lạ tai làm sao!

       “Từ một điểm ngoài đường thẳng ta chỉ có thể vẽ được một đường thẳng song song với đường thẳng đó mà thôi".

        Mới nghe chúng tôi chẳng hiểu gì cả, sau đó thầy dùng phấn vẽ hình trên bảng để cụ thể hoá bài học : “Trong mặt phẳng( P) , cho trước một đường thẳng( D) và A  là một điểm nằm ngoài (D). Từ điểm A ta chỉ có thể vẽ được một và chỉ một đường thằng song song với đường thẳng (D) mà thôi”.  (D)_________________

                                                             A .________________(d) 

Thầy còn nhấn mạnh: vì là tiên đề nên ta công nhận mà không chứng minh.. Chúng tôi ngạc nhiên không hiểu tại sao lại không chứng minh? Một bạn đứng lên hỏi :"Thưa thầy vậy chớ tiên đề nầy  dùng để làm gì?".

      -Dùng để chứng minh một hoặc nhiều đường thẳng đi qua một điểm cố định  (với một số điều kiện cho trước).

      - Tìm quỹ tích những điểm cách đều một đường thẳng cho trước một khoảng không đổi.

     Thấy chúng tôi ngơ ngác thầy tiếp:" Các em đừng thắc mắc, sau nầy lên lớp trên thầy cô sẽ giảng kỹ hơn về phần ứng dựng, còn đây không phải chương trình của  lớp chúng ta.

        Hồi đó tuổi thầy còn trẻ, độ 30 nhưng trông thầy già trước tuổi. Trên gương mặt thầy ẩn chứa  nét nghiêm trang ,khắc khổ của một đời làm nghề giáo! Dáng thầy trung bình, thầy ăn mặc rất giản dị áo bỏ vào trong, chân mang đôi giày tây hơi cũ. Thầy rất nghiêm khắc với bản thân cũng như với học trò. Sự nghiêm khắc của thầy làm học trò vừa nễ vừa sợ khiến giờ học của thầy thật im lặng, không có bạn nào dám đùa nghịch .Tôi chưa hề thấy có bạn nào dám hỗn hay lớn tiếng với thầy. Nhưng trong cái nghiêm khắc của thầy tôi nhận ra được cái tình cảm của thầy đối với học trò, thầy thưong học trò như con của mình, tôi chưa thấy thầy phạt hay đánh hoc trò bao giờ.Càng học lâu với thầy tôi càng hiểu thầy và kính mến thầy nhiều. Tôi không nghe thầy giảng morale trước lớp, lâu lâu găp trường hợp cần răn dạy thầy chỉ nhắc khéo:"Cố lên! Như vầy chưa được!--Lần sau lên trả bài lại" . Hình như thầy sợ làm chạm tự ái học trò. Đây là nét độc đáo của thầy sau những năm dài làm thầy giáo, một kinh nghiệm quí báu cho các bạn trẻ muốn nối nghiệp thầy sau nầy.
 Tôi không thấy thầy cười với học trò dẫu đó là ngày cuối năm,các lớp tổ chức tiệc tất niên  mời thầy tham dự, chỉ có một lần duy nhất tôi thấy thầy cười với học sinh, trong dịp nào tôi không còn nhớ rõ chỉ nhớ  chuyện thầy đố học trò tìm câu giải đáp. Thầy hỏi: "Con gì lúc nhỏ đi 4 chân, lớn lên đi 2 chân, già đi 3 chân" . Cả lớp im lặng một hồi lâu không có tiếng trả lời, thầy cười hăng hắc " Đó là con người, lúc nhỏ đi bằng cách bò 2 tay 2 chân,lùc lớn thì đi 2 chân, còn già thì ngoài 2 chân còn có cây gậy nữa". Nghe vậy chúng tôi cũng cười vui với thầy. Đó là lần duy nhất tôi thấy thầy cười.  Còn lúc thầy giận thì sao? Tôi chỉ thấy một lần duy nhất thầy giận, cái giận của thầy làm cả lớp xanh mặt.

      Hôm ấy thầy có giờ Pháp văn (lớp đệ tứ) , thầy vào lớp trứoc khi tiếng chuông reo tới giờ học. Sự hiện diện của thầy làm chúng tôi ngạc nhiên,có đứa nói lớn " Chưa tới giờ mà thầy!" Thầy không trả lời nhưng vẻ mặt hầm hầm, thầy đứng đợi cho tới khi có tiếng chuông reo. Lúc nầy mặt thầy xanh mét, không nói không rằng thầy đặt cái cặp trên bàn rồi rút ra một quyển sách thật to như cuốn tự điển. Thầy nhìn xuống cuối lớp rồi bất thình lình gọi một bạn lên bảng chép lại một đoạn văn ( lâu quá tôi không còn nhớ nguyên văn bản tiếng Pháp  nên chỉ ghi lại nội dung theo trí nhớ : Prendre le biens  public est un acte  de vol.         Commentez cette citation (Tạm dịch  : Lấy của công là hành vi ăn cắp.  Bạn hãy bình luận câu nói nầy.) ( Bài dissertation morale)) .

      Sau đó thầy cất tiếng :" Trong đời làm thầy giáo của tôi chưa bao giờ có đứa học trò nào nói với tôi là câu này sai .Vậy mà trong lớp nầy có một em bảo : il est incorrecte!, đây  là câu nói mà tôi trích ra từ cuốn sách nầy."  Nói xong mấy lời mặt thầy trở nên  tái nhợt, tôi thấy môi thầy run run, coi bộ thầy giận dữ lắm! Có đứa buột miệng : " Thưa thầy bài đó của ai ?" Thầy trả lời: " Của ai người đó biết."

     Suốt giờ thầy không dạy thêm một chữ nào, sau cùng thầy bảo một bạn lên bảng chép một bài thơ của Lamartine rồi dặn học trò về học thuộc lòng. Hết giờ thầy bước ra khỏi lớp, chúng tôi xúm lại xì xào đi tim "tác giả" bài viết. Chúng tôi tìm được không khó, Anh bạn đó là DẪU. Anh Dẫu là một học sinh chăm chỉ và ngoan, tánh anh rất hiền, không hề phá phách thầy cô hay chọc ghẹo  bạn bè. Rất tiếc hồi đó tôi không được đọc bài làm của anh nên không hiểu  anh lý luận như thế nào mà có câu kết luận như vậy? Tôi không tin bạn tôi cố ý trêu thây vì hồi đó ai cũng biết thầy rất giỏi Pháp văn, tôi dám chắc không có bạn nào dám "vuốt râu cọp". Tôi nghĩ chắc có sự hiểu lầm sao đó chớ bạn tôi đời nào dám hỗn với thầy. Suốt giờ học đó chúng tôi chỉ biết ngồi im lặng, mỗi người theo đuổi một ý nghĩ riêng. Tôi thấy buồn buồn trong bụng.

     Khi tiếng chuông reo báo hiệu giờ học chấm dứt, thầy đút sách vào cặp rồi bước ra ngoài. Vài phút sau,chợt ở cuối lớp tôi thấy bạn Dẫu cũng bước nhanh ra khỏi lớp, bạn đuổi theo thầy để nói gì đó. Tôi thấy thầy và bạn đứng cạnh cẩu thang nói qua nói lại chuyện gì  trông thầy có vẻ thoải mái vui tươi chứ không phải căng thẳng như lúc ở trong lớp. Sau đó tôi thấy bạn Dẫu trở lại lớp, tôi liền tiến tới gần hỏi:

    -Ủa, bạn nói gì với thầy  mà trông gương mặt của thầy có vẻ hớn hở vậy?

    - Có gì đâu! tôi chỉ giải thích cho thầy đừng hiểu lầm tôi thôi.

    - Mà hiểu lầm chuyện gì?

    - Thì hồi nảy ổng  sặc cà rây tôi đó! Tôi đâu có nói câu  đó viết sai đâu, tôi chỉ phân tích cho thấy nếu ở một trương hợp đặc biệt thì  ý nghĩa câu nầy không đúng. Thú thật tiếng Pháp  tôi không giỏi, có nhiều khi ý thế nầy mình viết thành thế kia nên dễ bị hiểu lầm. Tôi nghĩ tôi đang ở vào  trường hợp nầy.

     - Rồi thầy nói sao?

    Thầy bảo:

     -Nếu em giải thích như vậy thì thầy chấp nhận, bây giờ coi như không có chuyện gì xảy ra , thôi em về lớp đi thầy lên văn phòng ngay bây giờ.

      Tôi còn thắc mắc:

     - Sao hồi nảy ở trong lớp bạn không thanh minh với thầy mà phải đợi thầy đi ra bạn mới chạy theo?

     - Vấn đề hơi tế nhị , thầy đang giận mình nói nhiều khi ông không chịu nghe thì sao? Tôi đợi cho lòng thầy dịu lại rồi mới trình bày.

     Tôi thầm khen bạn tôi hiểu đời sớm quá!

      Sau đó vi bận rộn việc học hành, vì cuộc sống khó khăn tôi quên đi câu chuyện của thầy, nay nhắc lại thì thầy đã ra người thiên cổ còn bạn tôi không biết bây giờ ra sao?

     Năm 1970, tôi đang ghi danh học chứng chỉ Văn Chương Quốc Âm và Văn Chương Việt Hán tại đại học Văn Khoa Sài Gòn thì được tin thầy đã đổi về Biên Hoà, thầy cũng đang theo học chứng chỉ Văn Chương Pháp ,tôi cố ý tìm thầy ở giảng đường lầu 3 nhưng không gặp. Tôi định nếu gặp thầy tôi sẽ mời thầy xuống Câu Lạc Bộ Sinh Viên uống cà phê rồi ôn lại những kỷ niệm thời tôi còn học ở trường Trung Học Tây Ninh...

     Rồi năm tháng trôi qua mau  cùng với nhịp độ chiến tranh càng ngày càng khốc liệt  trên mọi miền đất nước, tôi không còn biết tin tức gì của thầy nữa.

      Sau năm 1975,  nghe nói thầy dạy được một lúc rồi về hưu. Tuổi già sức yếu, từ đó  cuộc sống của thầy rất chật  vật .  Thầy sống trong cảnh nghèo túng cùng cực. Suốt một đời dạy học thầy không tạo nổi một căn nhà cho vợ con ở, thầy vẫn ở nhà mướn như hồi còn dạy ở Tây Ninh. Nhiều bạn ở nước ngoài về  nhờ cô bạn cũ Nguyễn Thị Ngọc Phượng( con thầy giáo Hảo) hướng dẫn lên Biên Hoà thăm thầy.    

        Trước khi tôi về Việt Nam một anh bạn thân, từng nhiều lần về thăm quê hương, đưa ra nhận xét:  “Thành phố Biên Hoà ngày nay thay đổi nhiều lắm, mình cứ tưởng chỉ có Sài gòn, trung tâm thủ đô Miền Nam trước 75, là thay đổi ai ngờ mọi nơi đều thay đổi, hoàn toàn lạ lẫm : nhà cửa thay đổi mà con người cũng thay đổi, không phải vì họ không phải là bà con mình, mà trong cử chỉ, cách nói năng hằng ngày cũng làm cho mình ngạc nhiên nữa. Ngay cả những người sống chung trong nước mà họ không còn cho nhau cái tình đầm ấm thiết tha, sao họ khác xưa nhiều quá!. Bạn bè tôi không còn coi tôi như một người bạn cũ, một đồng hương gần gủi mến thương trái lại họ coi tôi như một du khách từ nước ngoài về thăm quê , hay như một kẻ đi du lich nào đó,điều nầy làm cho tôi cảm thấy như mình bị gạt ra ngoài xã hội, ra khỏi cái phần đất của mình, tôi thấy thấm thía vô cùng mấy câu thơ của thi sĩ Vũ Hoàng Chương:

         Lũ chúng tôi lạc loài năm bảy đứa,

         Bị quê hương ruồng bỏ giống nòi khinh

         Bể vô tận sá gì phương hướng nữa

         Thuyền ơi thuyền theo gió hãy lênh đênh.

 Mà chúng  tôi đâu có ruồng bỏ quê hương, tại sao quê hương lại ruồng bỏ chúng tôi? Tôi muốn ghé bến mà bến vẫn thờ ơ thì làm sao mà đậu? Thật là một nghịch lý! Hay là chúng tôi sanh lầm thế kỷ nên mới có cảnh đoạn trường nầy:

         Lũ chúng tôi đầu thay lầm thế kỷ

         Một đời người u uất nỗi hoang sơ

         Đời kiêu bạt không dung hồn giản dị

         Thuyền ơi thuyền xin đậu bến hoang sơ.”….

Tôi không biết lời nhận xét của anh  bạn có quá đáng lắm không?.

       Chúng tôi đến Biên Hoà vừa đúng 12 giờ trưa. Trời tháng tư nắng cháy da người, hàng cây bên đường lặng gió đứng im, những tia nắng xuyên qua cành lá  rọi xuống mặt  đường , đong đưa tạo thành những hoa  nắng lấp lánh  nhảy múa trước mặt, lám tăng thêm cái chói chang oi bức của buổi trưa hè. Thình lình chị Phượng vượt lên phía trước, chị la lên " sắp tới nhà thầy rồi bà con ơi!".

     - Đây căn nhà bên trái đó!

     - Để tôi vào trước xem thầy còn nhận ra tôi không?

    Tôi từ từ bước tới, chợt có tiếng chó sủa. Tôi dừng lại. Từ bên trong một ngườii đàn ông , không phải! một ông già mới đúng, ốm nhom chỉ còn da bọc xương trông có vẻ bệnh hoạn, từ từ  lần ra khỏi cửa. Tôi  lùi lại trố mắt nhìn  rồi tự hỏi “hay mình đi lộn nhà?”  Thấy tôi bỗng dưng thụt lùi chị Phượng liền bước nhanh tới :

       -Thầy đó chào thầy đi!

      Tôi kêu  lên  thảng thốt "Trời! thầy Thại  đây sao?"  Ba mươi năm xa cách nay gặp lại thầy với tấm thân tàn tạ tôi không  còn nhận ra thầy được nữa! Tôi nghe hai mắt  cay xè. Không ngờ thời gian , bệnh hoạn, sự buồn phiền đã tàn phá cơ thể thầy đến như vầy! Lòng tôi chùng xuống , xót xa cho thân phận con người: sanh lão bệnh tử, rồi ra  ai cũng phải qua giai đoạn nầy, kẻ trước người sau thôi.    

         Nhìn cảnh nhà nghèo khó  chúng tôi không khỏi chạnh lòng,kẻ ít người nhiều góp tặng thầy một món tiền gọi là để tỏ lòng kính mến thầy, để thầy uống cà phê . Thầy run run đưa tay nhận quà ,nói được vài tiếng cám ơn lí nhí nghẹn ngào trong lúc đôi mắt thầy đỏ hoe. Chúng tôi quay mặt để nén xúc động . Vợ thầy cho biết “ lúc  nầy bịnh của thầy cũng đã trở nặng  mà thuốc men thì mắc mỏ, hao tốn quá”. Thật  tội nghiệp cho thầy ! Có điều đáng nói là người con gái lớn của thầy  lúc nào cũng  túc trực cạnh thầy để chăm sóc sức khoẻ cho thầy.

       Chúng tôi thăm thầy gần hai tiếng đồng hồ rồi từ giả thầy để trở lại  thành phố Sài Gòn. Trên đường về tâm tư tôi nặng trĩu những suy tư về tâm linh, thấy kiếp nhân sinh sao quá  phũ phàng. Cuộc đời huyễn mộng có thành không, nào ai biết được! Chúng tôi từ giả thầy mà không hẹn ngày trở lại. Ngày xưa lúc còn ở trong nước đôi khi muốn đi thăm thầy còn không dễ nay thầy trò ở hai phương trời cách biệt thì còn khó biết chừng nào! Vả chăng bây giờ trở lại Việt Nam, quê hương yêu dấu ngàn đời,sao tôi cảm thấy nó xa lạ như không phải là đất nước của mình nữa. Tôi cảm thấy lạc lỏng ngay trên chính quê hương của mình! Cũng vẫn con đường xưa,con sông cũ,cảnh vật nầy mà nay sao không còn tình cảm thiết tha triều mên, tôi đang đi trên con đường quê hương hay đang đi giữa sa mạc cuộc đời?

    

        Nhắc tới con gái của thầy tôi không làm sao quên được người bạn thời trung học  Trình văn Khai, đã từng đeo đuổi con  thầy ngay từ lúc tuổi mới 15-16, nhưng...

      Vào khoảng năm 2009, bạn Khai có ghé Sanjose  gặp lại một số bạn bè cũ. Được hỏi hồi xưa nghe nói bạn để ý tới con thầy Thại, bạn tới lui nhà thầy và rõ ràng là bạn muốn làm rễ thầy nhưng sao để  trớt hướt vậy?

   - Tại không có duyên nên chuyện không thành.

     Hồi còn học Trung học Tây Ninh ,ở cái tuổi 15 , trong lúc chúng tôi có những biến chuyển về tâm sinh lý, nhưng vẫn vô tư trong cuộc sống, chỉ biết để con tim rung động  qua  cách diễn tả tâm tư tình cảm bằng những  vần thơ chưa tròn ý ,niêm luật chưa hoàn chỉnh, hay trãi nỗi lòng một cách kín đào bằng những dòng nhật ký viết nắn nót trong những trang giấỷ mỏng  màu hồng đem cất vào trong ngăn tủ thỉnh thoảng lấy ra đọc, thì bạn Khai đã tiến xa hơn một bước, bạn  mạnh dạn đến nhà thầy để làm quen với con gái thầy và cũng để gây cảm tình với thầy  nữa . Có lần bạn rũ con thầy, cô Cúc ,đi chơi đâu đó. Khi bạn xin phép thầy thì thây gật đầu nhưng buộc kèm theo một đứa em của Cúc. Thầy thận trọng như thế đó các bạn ạ. Có khi bạn Khai còn xách chai đi mua rượu cho thầy nhậu nữa! Tình thầy trò thật êm đẹp , tạo thuận lợi cho bạn Khai tiến tới chinh phục tình cảm   con gái thầy, tưởng sau nầy sẽ nên duyên chồng vợ ai ngờ kết cuộc chẳng ra làm sao!  Quả thật tình yêu đâu phải muốn mà được, nó cần  kinh qua nhiều thử thầch và phải xem ông tơ bà nguyệt có bằng lòng xe duyên hay không nữa!

       Một bạn trong nhóm cắc cớ hỏi:

     -Nhưng cô Cúc đâu có đẹp lắm sao bạn mê cổ quá vậy?

     - Nói vậy sao được ! Mỗi người có nhận thức khác nhau về thẩm mỹ , bạn không thấy đẹp nhưng tôi thấy đẹp, cái đẹp của em nó ẩn bên trong , người ta gọi là duyên ngầm đó!

     Cả bọn trố mắt nhin anh, chưng hửng:

     -Vậy chớ  duyên ngầm  ở chỗ nào?

     - Ở trên môi,trên  mắt , trên mái tóc và trên dáng đứng của em nữa….

      Mọi người cùng ồ lên một tiếng rồi cười xoà. Có lý! có lý!! 

*  * *

      Hai mươi năm xa cách quê nhà sống lưu lạc trên vùng đất  tự do, tuổi già thất thập cổ lai hy, tóc bạc phơ, lòng  cứ muốn giã từ mọi thứ  mà sao nó vẫn vấn  vương  mãi cái "ngày xưa" ấy.  Ước gì có phép mẩu đưa tôi ngược thời gian để tôi trở về trường cũ ngồi vào chỗ cũ để  nghe thầy giảng lại bài học ngày xưa cho vơi niềm thương nhớ...

      Hôm nay em viết những dòng tâm sự nầy như một nén hương  với tất cả lòng   thành  của một đứa học trò kính dâng lên thầy để tưởng nhớ  công ơn của thầy  và em cũng cầu nguyện cho linh hồn  thầy được siêu thoát trong thế giới bình an không còn đau khổ hận thù.

    Học trò cũ của thầy,

      Nguyễn Cang

 (ảnh chụp 1990,thăm thầy Nguyễn văn Thại tại Biên Hòa)

Học trò cũ thăm GS  Anh văn Tạ cao Huê.