Còn vương nỗi nhớ/ Thơ Hải Vân/ Cảm đề/ Vkp Đạm Phương/ Lời bình Ngân Triều

* Xin mời quý bạn xem lại hai bài thơ tình, của 2 thi hữu khá nổi tiếng trong tiếng thơm bạn bè: nhóm CHS Tây Ninh, CHS Mạc Đỉnh Chi & CHS Gia Long...

Trích trong tác phẩm: Còn vương tơ lòng , quyển số 2, tuyển tập thơ-bình thơ, Ngân Triều biên khảo, Câu Lạc Bộ sinh hoạt Hội CGC Huyện Đức Hòa, Long An, ấn hành năm 2013.

*Bài (1)

Còn vương nỗi nhớ -Thơ Hải Vân

Lời bình   Ngân Triều

Cứ mãi phân vân chọn đề bài cho cuốn sách, tự nhiên, tôi bỗng liên tưởng đến đoạn thơ Kiều nhớ nhà lần thứ ba, chặng đường đớn đau,15 năm lưu lạc. Trong nỗi nhớ  đó, có hai câu thơ tả tâm trạng Thúy Kiều nhớ Kim Trọng thật hay:

Tiếc thay chút nghĩa cũ càng,

 Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng(Kiều 2241-2242).

Còn vương tơ lòng là chưa mất đi, chưa thể nào dứt được những sợi nhớ, sợi thương đầy uẩn khúc, ẩn chứa trong tận đáy lòng…đối với người tình cũ.

Thế Lữ cũng đã đồng tình với tứ thơ đó:

Cái thuở ban đầu lưu luyến ấy,

Ngàn năm chưa dễ đã ai quên (Thế Lữ-Lời than thở của nàng Mỹ Thuật – khổ 4/11).

Tình yêu đôi lứa đầu đời cho dẫu bất tương phùng nhưng  người trong cuộc cứ thường mãi nghĩ đến nhau luôn, tình cảm đó, khó mà phôi pha với thời gian.  Tình cảm đó được chuyển tải bẳng hình ảnh của một cộng ngó sen, tuy đã ngắt đôi ra, đứt lìa đi, nhưng những sợi tơ bên trong của nó, vẫn còn quyến luyến, vương vấn như không nỡ  đứt đoạn, không muốn lìa nhau.  Biểu tượng đó, thể hiện một sắc thái biểu cảm tuyệt vời trong tình yêu đầu đời trắc trở nhưng người trong cuộc tình, vẫn thương hoài ngàn năm.

Phải chăng, bài thơ Còn vương nỗi nhớ của chị Hải Vân, đã véo von cất cao một giai điệu nhớ thương  khắc khoải đó.  Chúng ta hãy thử đọc xem:

CÒN VƯƠNG NỖI NHỚ (Hải Vân)

Nhớ xưa hai đứa "Trốn – Tìm”                              (câu 1)

Dư âm ngày cũ, trong tim còn đầy.

"Oánh -Tù - Tì", em thua dài,

Nên em cứ mãi tìm hoài "người ta".

Trốn em, anh lại trốn xa,                          (câu 5)

Để em đêm tối sợ ma, thua hoài,

Để em nước mắt ngắn dài,

Anh lau giọt lệ, một đời khó quên!

Lớn lên chinh chiến triền miên,                (câu 9)                  

Anh đi biền biệt, bỏ quên quê nhà,

Mặn nồng cơm hến* miền xa,

Nhạt tình xóm nhỏ, mắm và với rau,**

Ngó sen bông súng năm nào

Còn vương nỗi nhớ, dạt dào tình thơ.

Tre vàng kẽo kẹt trăng mơ,                      (Câu 15)           

Lệ nhòa tóc rũ thẫn thờ bên song.

Ngày ngày gói nhớ chôn mong,

Đêm đêm hồn mộng vượt sông trèo đèo.    

Tình đi dưới ánh trăng treo,

Tình về với dĩa dầu hao bấc tàn.                         (câu 20)

Bao năm ôm giấc mộng vàng                   (câu 21)

Tỉnh ra lại thấy mộng hoàn mộng thôi.

Nỗi lòng khôn tỏ, người ơi!!!

Hải Vân

(CA. March 10-2012)

*Trò chơi trẻ em trốn – tìm hay nói tắt là chơi năm mười. 

Ảnh Google.com

*Nội dung có thể phân thành 3 đoạn:

(1)  Đoạn đầu 8 câu tự sự, hồi tưởng:

Nhớ xưa hai đứa "Trốn - Tìm"

Dư âm ngày cũ, trong tim còn đầy.

"Oánh -Tù - Tì", em thua dài,

Nên em cứ mãi tìm hoài "người ta".

Trốn em, anh lại trốn xa,

Để em đêm tối sợ ma, thua hoài,

Để em nước mắt ngắn dài,

Anh lau giọt lệ, một đời khó quên!

Trong những phút giây nhớ lại về những kỷ niệm thời thơ ấu( Nhớ xưa ), tác giả bỗng sống lại một trò chơi quen thuộc, phổ biến, trò chơi "trốn-tìm".  Để nhập cuộc, người chơi thường “oánh – tù – tì” cho người thua cuộc phải “đi tìm” người thắng cuộc (được đi trốn).  Trò chơi nầy rất hồi họp, thú vị...  Hai đứa trẻ thơ, có lẽ nhà ở gần nhau (?), nên thường chơi chung trò chơi đó và khắc sâu nhiều kỷ niệm ân tình.  Lâu dần thành thân quen và không biết tự lúc nào...khi lớn lên, cơ duyên gắn bó đầu đời ấy như đã thắt chặt  hai đứa trẻ bằng một sợi dây tơ vô hình của tình trong như đã, phải mắc nợ nhau, phải đem lòng  thương nhớ.

Người dưng khác họ, sao phải nhớ nhau?  Sao phải gắn bó nhau?  Sao lại thương hoài ngàn năm?  Cho dẫu bến tình là hợp tan, dâu bể, đường trần là đau khổ, đa đoan…

Chính cái cơ duyên khi xưa ta bé ta chơi... mà "em cứ thua dài", phải đi "tìm hoài người ta" , mà người ta cứ "trốn xa"... "đêm tối sợ ma"... thua cuộc hoài... phải thắng người ta chứ, phải giả bộ phụng phịu, làm nũng chứ(?) , phải  khóc lên chứ (nước mắt ngắn dài)... để anh phải năn nỉ, dỗ dành, để "anh lau giọt lệ"… không đòi nghỉ chơi nữa, làm lành ngay thôi…

Có chuyện tình nào đã hình thành và chớm nở  một cách dễ thương như thế không?    Nỗi nhớ nhung đó, đối với người con gái, mãi đến bây giờ, vẫn không phai, vẫn còn đầy trong tim… và chắc chắn, ngàn năm chưa dễ đã ai quên ?

(2)Đoạn giữa 12 câu,  vẫn tỏ lòng, nâng cao lên, trải rộng ra nỗi nhớ mong, những băn khoăn  và chứa chan lòng chung thủy sắt son, đậm đà, tha thiết qua những hình ảnh gợi cảm, ân tình...khi hoàn cảnh cách xa, có không ít những "nhãn tự điểm xuyết":

Lớn lên chinh chiến triền miên,

Anh đi biền biệt, bỏ quên quê nhà,

Mặn nồng cơm hến* miền xa,

Nhạt tình xóm nhỏ, mắm và với rau,**

Ngó sen bông súng năm nào

Còn vương nỗi nhớ, dạt dào tình thơ.

Tre vàng kẽo kẹt trăng mơ,

Lệ nhòa tóc rũ thẫ n thờ bên song.

Ngày ngày gói nhớ chôn mong,

Đêm đêm hồn mộng vượt sông trèo đèo.

Tình đi dưới ánh trăng treo,

Tình về với dĩa dầu hao bấc tàn.

………………………………………………………………………….................

Chú thích: *Cơm hến là một đặc sản ẩm thực Huế.Cơm hến được trình bày dưới hình thức cơm nguội trộn với hến luộc, nước hến, mắm ruốc, rau bắp cải, tóp mỡ, bánh tráng nướng, mì xào giòn, ớt màu, đậu phộng rang nguyên hạt, dầu ăn chính, tiêu, vị tính( bột ngọt, mì chính ).  Các món ăn cải biên như bún hến, mì hến… không phải là đặc sản Huế.  / Cơm hến ở đây, còn có thêm một nghĩa khác,cơm của “thị hến” trong Ngao, Sò, Ốc, Hến, (một vở tuồng đồ dân gian).  Thị Hến,một người con gái đẹp, lẳng lơ, khôn ngoan, sắc sảo, điêu ngoa… / Phải chăng anh ấy đã say mê người con gái khác.

**Mắm và với rau: và động từ, dùng đũa đưa cơm hoặc thức ăn từ chén (bát) vào miệng.  “Chèo quanh, chèo quất, chèo vô chỗ hẽm”  Đố là gì?  (Xuất nhân, động tác).  Đáp: và cơm.

*Khói lửa chiến tranh đau thương, trên quê hương cuốn theo chiều gió.  Thời buổi chiến chinh, thân trai dãi dầu nơi gió cát sa trường.  Lâu lắm, không về thăm xóm nhỏ!  Phải chăng anh đã "bỏ quên quê nhà", khi mà, Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh (Tây Tiến – Quang Dũng).  Hay là anh đã mặn nồng với cơm hến, nhạt tình với cơm nghèo xóm nhỏ. (Đam mê nhiều cô gái đẹp tròn xứ lạ).  Đó chính là những nỗi niềm băn khoăn... canh cánh bên lòng, để ngẩn ngơ trăm mối, để nuối tiếc sợi dây dài…  Và nếu quả  như  vậy thì e là tệ bạc với nhau quá...và như ai đó (nhungnguoibank2?) đã lên tiếng, "đọc mà ngậm ngùi"...cho nhân tình thế thái!

*Ngó sen bông súng năm nào

Còn vương nỗi nhớ dạt dào tình thơ.

 Hai câu thơ gợi nhớ về hương vị của món rau đạm bạc, quê nghèo.  Ngó sen luộc, rau chỉ là thân bông súng tước vỏ, hoặc chẻ ra từng đoạn nhỏ, chấm mắm kho thịt ba chỉ, hoặc chấm nước mắm cá chiên.  Đó là một trong những món ăn dân dả tuyệt vời của vùng sông nước ĐBSCL, Đồng Tháp Mười, Đức Hòa (Long An)...  Món ăn ân tình như thắm đượm hồn quê hương vời vợi!  Cũng một giai điệu như:

Anh đi, anh nhớ quê nhà,

Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.

Nhớ ai dãi nắng dầm sương.

 Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao! (Ca dao).

Đọc tiếp với những hình ảnh, âm thanh khéo chọn:

*Tre vàng kẽo kẹt trăng mơ

Lệ nhòa tóc rũ, thẫn thờ bên song

Hai câu thơ  hàm súc nhiều điều.  Đó là một khung cảnh xa gần của tầm nhìn bên cửa sổ.  Hình ảnh có màu sắc nhạt nhòa  của vầng trăng bị mây che khuất, ánh trăng huyền ảo, hữu tình (trăng mơ) .  Hình ảnh ngoạn mục đến thi vị  của những rặng tre dát đầy ánh trăng ( tre vàng).  Thỉnh thoảng  có gió nhẹ hắt hiu.  Cây tre ngả nghiêng, đong đưa theo từng cơn gió nhẹ, phát ra những âm thanh kẽo kẹt vô hồn, buồn tênh.  Những chi tiết đó như đã tạo nền cho một bức tranh tâm trạng buồn nhớ mien man của nhân vật trữ tình.   “Lệ nhòa” là nhỏ lệ, đi đôi với tóc rũ.  Tóc rũ, tóc xỏa, biếng trang điểm vì nỗi buồn thương .  Rất đúng với tâm trạng: Nương song luống ngẩn ngơ lòng, / Vắng chàng, điểm phấn trang hồng với ai?  (CPNK câu 235-236) .  Không có ai,mà trang điểm cho ai?      Để rồi cõi lòng chìm đắm trong thẫn thờ, xót xa.  "Thẫn thờ" là đờ đẫn, như mất hết vẻ linh hoạt của tâm hồn khi tâm sự nhớ thương ru lòng buồn dạt dào theo tầm nhìn mông mênh bên cửa sổ (bên song)....tô điểm  những nét chấm phá linh hoạt bằng những từ ngữ khéo cân nhắc của một ngòi bút khả ái, tài hoa. 

Tiếp theo là 2 câu nhớ mong vời vợi:

*Ngày ngày gói nhớ chôn mong,

Đêm đêm hồn mộng vượt sông trèo đèo.

" gói nhớ,chôn mong"  được thể hiện một cách gợi hình và sáng tạo.  (Hai tổ hợp từ “gói chôn” và” nhớ mong” được cắt đôi, đan chéo vào nhau, đặc tả thậm xưng về sự nén lòng, cam chịu).  Ban ngày thì “nàng” kín đáo, thản nhiên, một mình mình biết, một mình nình hay.  Chỉ có đêm về, trong tĩnh lặng, riêng tư… nhân vật trữ tình mới bộc lộ chân thực lòng mình trong nỗi nhớ thiết tha:

Vẫn để hồn theo người lận đận,

Vẫn hằng trông đếm bước anh đi

(Thế Lữ - Giây phút chạnh lòng).

Nhớ thương và hình dung  những nỗi vất vả, gian nan, nguy hiểm , (vượt sông trèo đèo), tỏ rõ một tâm tình rất tự nhiên, rất phụ nữ.  Tứ  thơ  như  réo rắt hơn với điệp từ (ngày ngày, đêm đêm), với lồng lộng những hình ảnh mộng (hồn mộng) và thực, hình ảnh gian nan (vượt sông,trèo đèo), từ ngữ đối lập ( ngày/đêm) làm cho lời thơ thêm sắc sảo, mượt mà.

*Tình đi dưới ánh trăng treo,

Tình về với dĩa dầu hao bấc tàn.

Vẫn là những tứ thơ trau chuốt, óng ả như tơ vàng, vừa cổ điển vừa mới mẻ.  Trăng treo là giữ chặt một nỗi lòng trên cao (trăng = nỗi lòng) / còn có thể hiểu đôi mắt mòn mỏi nhớ mong ( trăng treo =  đôi mắt mòn dần theo biến thể của hình dáng trăng hạ tuần: Trăng rằm mười sáu trăng treo,Đồng dao ), //hằng dõi theo người đi xa, (trăng = ánh trăng soi rọi khắp nơi, con mắt) // thi vị, trữ tình,lãng mạn ,trăng treo trên đầu súng: Đầu súng trăng treo... làm cho người đọc liên tưởng đến cảnh đưa tiễn của Kiều-Thúc Sinh / (trăng = người thương, ½ của đôi tình nhân, tình cảm tha thiết của đôi lứa phải cách xa nhau:

"Người lên ngựa kẻ chia bào / Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san/ Dặm hồng bụi cuốn chinh an/ Trông người đã khuất mấy ngàn dâu xanh/ Người về chiếc bóng năm canh/ Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi/ Vầng trăng ai sẻ làm đôi/ Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường" (Kiều câu 1519-1526).

Xin hãy quay lại với hai câu thơ dệt gấm.  Hai câu thơ đối ý giữa mộng và thực nao lòng!    Cái mộng phải chăng là hy vọng, hoài mong mòn mỏi, về một ngày tái hợp xa vời?  Còn cái thực là chợt tỉnh mộng, trở về với chính mình, với hiện thực cay đắng để thấy sự phôi pha, héo hắt của tuổi xuân tàn úa, theo thời gian mòn mỏi, đợi chờ?  Cho hay, sàu tư  như hóa đá, đối diện với hiện thực bất định,người đi như cánh hồng bay bỗng, như lý ngư mất tăm…thì tâm hồn càng ngơ ngẩn, càng tê tái ngập lòng…

 (3)Đoạn kết 3 câu cuối, tâm trạng của tác giả.

Bao năm ôm giấc mộng vàng  (*)

Tỉnh ra lại thấy mộng hoàn mộng thôi.

Nỗi lòng khôn tỏ, người ơi!!!

(*)"Giấc mộng vàng"  hay  "giấc hoàng lương"  điển tích Lư Sinh đời Đường hõng thi, trên đường về thất chí, mệt mỏi và đói lã... Ý nói cuộc đời là mộng ảo, phù du, ngắn ngủi... vô nghĩa.

*Tâm trạng đó, thật ra là một lời tâm sự... về một cuộc tình tha thiết nhưng vô vọng,  hư ảo.  Tình yêu đó rất đẹp nhưng chỉ là một giấc mộng vàng, hư không.  (Mộng hoàn mộng thôi).  Thật là não nề!  Đó là một sự bất khả kháng trong tình yêu rất tha thiết, đầy uẩn khúc của  một người con gái... trong thời chiến chinh của đường trần 12 bến nước, chợ tình.

*Câu cuối bài thơ, nhà thơ còn cố ý kết thúc bẳng một câu  lụcvời vợi, điểm một sắc thái riêng (không có câu bát như kiểu thông thường). Ý muốn nói, với chuyện tình hoài mong buồn như lệ đá, lâm ly đó, những cảm xúc thẫm mỹ của một tấm lòng  đó... vẫn mãi là một dư âm ai hoài, một âm hưởng vang vọng không bao giờ dứt ,vẫn mãi còn vương nỗi nhớ  vô cùng… của những giây phút chạnh lòng… Ba dấu chấm than ở cuối bài thơ  (!!!) có phải chăng là hình ảnh của những dòng lệ tuôn trào!?

* Tóm lại,

”Còn vương nỗi nhớ” còn là tiếng lòng ngân nga về một câu chuyện tình  ngát hương thời gian hoa mộng.  Chuyện tình đó mới chớm nở, phải ly biệt trong cảnh mây mờ và khói lửa giăng đầy đất nước…

Còn vương nỗi nhớ" còn là một chuyện tình dang dở, một cung đàn nỉ non ngang cung, một tiếng lòng u uẩn, phảng phất những kỷ niệm thời thơ ấu, những hồi tưởng của ngày xanh… đầy cảm kích, tuyệt vời!

Tiếng lòng đó như là một tiếng nói chung của một thế hệ tình yêu lứa đôi trong một thời đại…một thời đại đã qua, còn chăng là dĩ vãng.

*****

*Bài (2)

Cảm tác từ bài: Còn vương nỗi nhớ ( Hải Vân) Đã trót yêu rồi  (VKP. ĐẠM PHƯƠNG)

Em tưởng đâu rằng sẽ ghét anh

Nhưng sao vẫn nhớ, nhớ vô ngần

Nhất là những lúc mưa buồn vắng

Nức nở âm thầm, lệ chảy quanh

Mưa bụi đô thành mưa quá lâu

Khóc than tiễn biệt mối tình đầu

Mưa vui với kẻ nhiều hạnh phúc

Nhưng lại làm đau kẻ khổ sầu

Em có ngờ đâu chuyện chúng mình

Ngày nay dang dở bởi lầm tin

Lời anh hay nói thề chung lối

Nên để giờ đây khóc tuyệt tình

Vừa biết tình yêu là ảo ảnh

Thì trót yêu rồi biết nói sao?

Cố quên nhưng vẫn càng thêm nhớ

Vì trót yêu rồi biết nói sao???

LỜI BÌNH   Ngân Triều

Chị Đạm Phương và các bạn thân mến,
*Bài thơ nầy, chị đã tỏ lòng đồng cảm với Chị Hải Vân... có thể là một tiếng nói đồng thanh tương ứng của những tâm hồn đồng cảnh ngộ...với một ý nghĩ... như là... tâm hồn chấp nhận định mệnh...   Một khi, tình yêu là một tiếng sét không cưỡng lại được,  ta phó mặc cho tiếng thổn thức của con tim... Để rốt cục cuộc tình phải phân ly, con tim tan vở?!  Đã trót yêu rồi  thì phải cam chịu và đành lòng như đón nhận một mệnh số tất định.

*(1)Bốn câu đầu là tâm lý phức tạp của nữ giới:

 Em tưởng đâu rằng sẽ ghét anh

Nhưng sao vẫn nhớ, nhớ vô ngần
Nhất là những lúc mưa buồn vắng

Nức nở âm thầm, lệ chảy quanh

Quả rất là chân thực ...Tưởng là ghét/ nhưng (không thể ghét) - Tương tự, tưởng là quên đi nhưng sao vẫn nhớ mà nhớ vô ngần (cực kỳ, không gì bằng)... rồi nức nở  trong tiếng khóc từng cơn, không thể ngăn lại hay kìm được... do quá xúc động/  âm thầm  lặng lẽ, một mình mình biết, một mình mình hay, không thể tỏ lòng cho ai biết cả!  Nhất là những lúc cô đơn, mưa buồn, hiu quạnh (vắng) và những giọt tủi ... ướt mi.
Bốn câu thơ cực tả chiều sâu tâm lý nữ giới rất hay, như có ai đó đã nói: "Con gái nói có...là không"  và ngược lại... được phản ánh khá chân thật, nếu không nói, rất duyên dáng, trữ tình.

 (2)Đọc tiếp,mưa cũng như tâm hồn tôi, khi tình đầu đà vỗ cánh bay xa :

Mưa bụi đô thành mưa quá lâu
Khóc than tiễn biệt mối tình đầu
Mưa vui với kẻ nhiều hạnh phúc
Nhưng lại làm đau kẻ khổ sầu

Tác giả đề cập đến MƯA, một ẩn dụ cho nỗi buồn của mình.  Mưa bụi đô thành... mưa quá lâu, mưa ngoài phố, như mưa trong lòng tôi... để tiễn biệt mói tình đầu.

Tứ thơ có phong cách như bài thơ  “Il pleure dans mon coeur”  của Paul Verlaine  (1844-1896) thi sĩ Pháp nổi tiếng tk XIX...

Quelle est cette langueur!Qui  pénètre  mon  coeur.Paul Verlaine  (1844-1896)/ Bao khắc khoải vời vợi,/ Chở hồn tôi chơi vơi. Ngân Triều

+ Il pleure dans mon coeur,
Comme il pleut sur la ville.
Quelle est cette langueur!
Qui  pénètre  mon  coeur.

Ô bruit doux de la pluie

Par terre et sur les toits!

Pour un coeur qui s’ennuie.

Ô le chant de la pluie!

Il  pleure sans raison

Dans ce coeur qui s’écoeure.

Quoi!  Nulle trahison?

Ce  deuil est sans raison.

C’est bien la pire peine

De ne savoir pourquoi

Sans amour et sans haine

Mon coeur a tant de peine!

Paul Verlaine

***

Xin dịch khổ thơ đầu:

+ Il pleure dans mon coeur,
Comme il pleut sur la ville.
Quelle est cette langueur!
Qui  pénètre  mon  coeur.

*

Trời mưa trong tim tôi

Trời mưa trong tim tôi,

Như mưa ngoài đường phố

Nỗi buồn nào không thôi

Day dứt mãi lòng tôi?

(Thái Bá Tân dịch)

*

Mưa trong lòng

Như mưa ngoài thành phố

Niềm khắc khoải nào

Đang lẻn vào tim tôi?

(Yên Hà dịch)

*

Bao giọt đắng lòng tôi,

Mưa rơi rơi, thành phố

Bao khắc khoải vời vợi,

Chở hồn tôi chơi vơi.

(Ngân Triều dịch)

Mưa rơi.  Mưa rơi ...với tôi...là cả một cảnh đeo sầu, một khung trời buồn nhớ... của hồn tôi vời vợi thương đau…

*(3)Tiếp theo: Lý do và đau khổ trong tình yêu lừa dối:

 Em có ngờ đâu chuyện chúng mình
Ngày nay dang dở bởi lầm tin
Lời anh hay nói thề chung lối
Nên để giờ đây khóc tuyệt tình

Đó là "Em có ngờ đâu"  về chuyện của chúng mình.  Bởi em lầm tin anh, cho nên bây giờ phải khỏ đau trong dang dở.  Dù anh đã thề thốt (thề chung lối) nhưng đó chỉ là  những lời mật ngọt!   Thế là, tình yêu...đà đi mất... anh nỡ rẽ dây cương lén lút phương nào?!  Để cho em lạc lối, bơ vơ trong đẫm lệ,hiểu ra là đã bị phụ bạc, dứt tình (khóc tuyệt tình).  Đó chính là những nỗi đắng lòng  trong hối tiếc, do lầm lỡ, cả tin của một  người con gái thơ ngây,chân thành..

*(4)Cuối cùng, một bài học trong tình trường đầy mâu thuẫn và cam lòng, dằn vặt  vị đắng tình yêu mà không nói nên lời:

 Vừa biết tình yêu là ảo ảnh

Thì trót yêu rồi biết nói sao?

Cố quên nhưng vẫn càng thêm nhớ..

Vì trót yêu rồi biết nói sao???

Khi đã biết tình yêu đó không chân thực (ảo ảnh), nhưng đã trót yêu rồi, nên đành phải cam phận, chấp nhận... trong hối tiếc...trong cố quên... vậy mà không thể nào quên được mà vẫn càng thêm nhớ... Đã yêu, phải chăng "Đố ai gỡ mối tơ mành cho ra"!  Hai câu thơ nhấn mạnh, láy đi láy lại giai điệu nỗi lòng mình, trong khuôn khổ của một luận cứ cam chịu và đành lòng (cam lòng)… theo phương lý lẽ của con tim: biết rằng tình anh là giả dối, nhưng đã yêu anh rồi, em biết phải nói gì đây?  Làm sao nói được nên lời!  Vì trót yêu rồi biết nói sao?  Dan díu một mối tơ lòng, mà không thể nào gỡ rối!  Cố quên nhưng vẫn càng thêm nhớ… Có ai biết được rằng:

*L'amour est un champs parsemés des fleurs,
Personne n'y entre de verser des pleurs"

*Tình yêu, một cánh đồng hoa,

Đố ai vào đó, khỏi sa lụy sầu.

*Đau khổ quả là qui luật muôn thuở của tình yêu?  Đã trót yêu rồi phải chăng là một điểm sáng mong manh về tâm tình buồn của tình yêu trắc trở, chia ly?   Điều đó không chỉ là dư âm đồng vọng của tiếng tơ lòng não nuột riêng tư, cất cao một tứ thơ đa sầu đa cảm, trầm lắng bằng những âm vực khả ái mà còn là một điệp khúc bất hủ,văng vẳng một tiếng nói chung thiết tha của tình sử, đường trần.