Trạo thanh ca/ Lưu hương Ký/ Hồ Xuân Hương/ Ngân Triều chú giải

Bài số 17

Trạo thanh ca

棹歌聲

Nào biết Đào Nguyên đâu, cửa đá?Lạ thay! Bến cá thạch thành xây!, Ngân Triều họa.

• Trỗi tiếng ca chèo

 棹 聲 歌

玲 瓏 四璧 列 雲屏

玉 筍參差  水 面 平

漸覺桃厡 山作 戸

秪 從魚 浦 石屯 兵

盡教 謝客 遊  難 遍

這莫 雲 林畫  不成

遥  望 水 窮山盡 處

忽 然  沖岀棹聲歌

Trạo thanh ca

Linh lung tứ bích liệt vân bình,

Ngọc duẩn sâm si thủy diện bình.

Tiệm giác đào nguyên sơn tác hộ,

Chỉ tùng ngư phố thạch đồn binh.

Tận giao tạ khách du nan biến,

Giá mạc vân lâm họa bất thành.

Dao vọng thủy cùng sơn tận xứ,

Hốt nhiên xung xuất trạo thanh ca. 

 

Dịch nghĩa:

Long lanh bốn vách giăng những bức bình phong vẽ cảnh mây,

Đá hình cây măng ngọc lô nhô mọc trên mặt nước.

Thấy rõ ràng rằng lối vào Đào Nguyên có cửa bằng núi đá,

Lạ thay! Sao mà bên bến cá lại có thành xây bằng đá để đóng đồn binh.

Mặc lòng chàng Tạ Linh Liên đến chơi đây, đi xem đâu hết,

 Dẫu là họa sĩ Ngọc Vân Lâm vẽ cảnh cũng không thật đúng.

Ngóng trông đến chỗ cuối nước hết núi,

Thình lình nghe tiếng chèo và tiếng ca trỗi lên.

 

*Bản dịch thơ của Hoàng Xuân Hãn

Gửi bởi Vanachi ngày 28/õ/2006  07:31

 

Long lanh bốn phía rũ màn mây,

Nước phẳng lô nhô măng mọc đầy.

Mới biết nguồn Đào ngăn cửa đá,

Nào ngờ bến cá có đồn xây.

Mặc cho họ Tạ xem đâu hết,

Dẫu có chàng Lâm vẽ chẳng tày.

Xa ngóng chân trời non lẫn nước,

Bỗng nghe chèo hát nổi đâu đây.

 

*Bản dịch của Ngân Triều

Vời ngắm chân trời xa tít núi,Bỗng nghe chèo hát vọng đâu đây? Ngân Triều họa

Long lanh bốn hướng, bình phong mây,

Măng ngọc lô nhô, mọc nước đầy.

Nào biết Đào Nguyên đâu, cửa đá?

Lạ thay! Bến cá thạch thành xây!

Chập chùng Liên Tạ xem sao nổi!

Cho dẫu Vân Lâm vẽ rụng tay.

Vời ngắm chân trời xa tít núi,

Bỗng nghe chèo hát vọng đâu đây?
Ngân Triều

Xuân Đình Lan điệu/ Hồ Xuân Hương/ Ngân Triều chú giải

Bài số 23

Xuân Đình Lan điệu

Hồ Xuân Hương

Ảnh minh họa

春庭蘭調

• Bài ca theo điệu Xuân đình lan

Bản chữ Nôm
Ngân Triều soạn

春庭蘭調  

月 斜 人靜  戍樓中
臥 聽  銅龍

起 聽  銅龍

夜半  豇椅哀江  響半空

聲也相同

氣也相同

相 思無 盡 五更窮

心 在巫峰

魂在巫峰

恩爱 此遭逢

閒倚東 風

倦倚東 風

一園紅杏壁青葱

繁花惜已空

今朝又見數枝紅

鶯兒莫带東 風 去

只 恐桃夭無力 笑東 風

風 清 月 白

把 寄香 入客吟中

*

 Phiên âm:

Xuân đình lan điệu.

Nguyệt tà nhân tỉnh thú lâu trung! 
Ngoạ thỉnh đồng long, 
Khởi thỉnh đồng long, 
Dạ bán ai giang hưởng bán không ?

Thanh dã tương đồng, 
Khí dã tương đồng. 
Tương tư vô tận ngũ canh cùng.

Tâm tạiVu phong 
Hồn tại Vu phong . 
Ân ái thử tao phùng, 
Nhàn ỷ đông phong, 
Quyện ỷ đông phong, 
Nhất viên hồng hạnh bích thanh song,

Phồn hoa tích dĩ không, 
Kim triêu hựu kiến sổ chi hồng. 
Oanh nhi mạc đái xuân phong khứ ! 
Chỉ khủng đào yêu vô lực tiếu đông phong.! 
Phong thanh nguyệt bạch, 
Bả kỳ hương nhập khách ngâm trung.

 Dịch nghĩa:

Bài Xuân Đình Lan điệu viết:

Trăng tà in bóng người lặng lẽ trên lầu canh thành Thăng Long.

Nằm lắng nghe tiếng chuông đồng chùa Trấn Quốc vào khuya.

 Dậy sớm lắng nghe tiếng chuông đồng công phu buổi sớm.

Nửa đêm ai hát bên kia sông Tô Lịch.

 Chàng  và em hợp nhau quá, thanh khí tương đồng, em tương tư nhớ chàng suốt năm canh.

*

Hồn và  tâm em mơ cùng chàng cuộc ân ái như Vua Sở Tương Vương cùng Thần nữ núi Vu Sơn.

Gặp nhau ta sẽ cùng ân ái nhàn như gió đông, mỏi như gió đông, niềm hạnh phúc như một vườn hồng hạnh (cây mận) xanh biếc. 
*

Giấc mơ hoa đêm qua đã tàn, sáng nay còn thấy, mấy nụ hoa hồng vừa nở.

Chim hoàng oanh ơi, đừng rũ xuân đi nhé!

Ta sợ hoa đào không đủ sức cười với gió đông!

Gió trong đêm trăng sáng hãy đem hương tới gửi thi nhân. 

Dịch thơ:

Ảnh minh họa

Điệu ca Xuân Đình Lan 

Trăng tà người lặng lẽ lầu không !  
Nằm lắng chuông đồng,  
Dậy lắng chuông đồng  
Nửa đêm ai hát nửa kia sông  ? 

Tiếng đã tương đồng,  
Khí đã tương đồng.  
Tương tư không dứt suốt năm canh. 

Tâm ở Vu Phong  
Hồn ở Vu phong?  
Ân ái cuộc tao phùng  
Nhàn tựa gió đông  
Mỏi tựa gió đông,  
Một vườn hồng hạnh biếc xanh xanh, 

Mơ hoa tỉnh giấc nồng,  
Sáng nay cành nở mấy hoa hồng.  
Oanh ơi đừng rủ xuân đi nhé !  
Ta sợ đào hoa không đủ sức cười với gió đông!  
Gió trong trăng sáng  
Hãy đem hương tới gửi thi nhân.

 Thơ chữ Hán Hồ Xuân Hương trong Lưu Hương Ký. Nhất Uyên dịch thơ.

 

Ảnh minh họa

Diễn thơ của Ngân Triều,

[Theo lối cắt dọc]

Điệu ca Xuân Đình Lan 

Trăng tà bóng lặng đồn Thăng Long,

Trấn Quốc chùa khuya vọng tiếng chuông.

Dậy sớm vẳng nghe công phu sớm.

Nửa đêm nghe ai hát bên sông

Đôi ta, thanh khí, đường hoàng

Năm canh thiếp cứ nhớ chàng năm canh.

*

Vu Sơn hồn mộng chén giao bôi,

Giao bôi, cơn gió lắc đầy vơi.

Đầy vơi gió thoảng vườn hồng hạnh,

Hồng hạnh thêm tươi lúc tuyệt vời!

 *

Tỉnh giấc mơ hoa mộng đã tàn,

Sáng nay còn mấy nụ hoa hồng.

Oanh ơi, đừng gọi xuân đi mất!

Chỉ sợ đào không khứng gió Đông!

Đêm nay gió mát trăng thanh rạng,

Xin đem hương đến quyện thi nhân. (*)

---------------------------

(*)hương, mùi thơm trong gió, còn là tên Hồ Xuân Hương.

Độ Hoa Phong (Vịnh Hạ Long)/ Lưu Hương Ký/ Hồ Xuân Hương

Bài số 4
Độ Hoa Phong
Hồ Xuân Hương
Trong Lưu Hương Ký.
Trích bản thảo Nhớ Bóng Trăng Xưa, tác giả Ngân Triều sẽ xb.

Ảnh minh họa

Phiến phàm vô cấp độ Hoa Phong,
Tiểu bích đan nhai xuất thủy trung.
Thủy thế mỗi tùy sơn diện chuyển,
Sơn hình tà kháo thủy môn thông.
Ngư long tạp xử thu yên bạc,
Âu lộ tề phi nhật chiếu hồng.
Ngọc động vân phòng tam bách lục,
Bất tri thùy thị Thủy tinh cung.
*
Bảng chữ Hán, Ngân Triều soạn.
渡華封
片帆無急渡華封
峭壁丹崖出水中
水勢每隨山面轉
山形斜靠水門通
魚龍雜處秋煙薄
鷗鷺齊飛日照紅
玉洞雲房三百六
不知誰是水晶宮
Phiên âm:
Độ Hoa Phong
Phiến phàm vô cấp độ Hoa Phong,
Tiễu bích đan nhai xuất thuỷ trung.
Thuỷ thế mỗi tuỳ sơn diện chuyển,
Sơn hình tà kháo thuỷ môn thông.
Ngư long tạp xử thu yên bạc,
Âu lộ tề phi nhật chiếu hồng.
Ngọc động vân phòng tam bách lục
Bất tri thuỳ thị Thuỷ Tinh cung.

Chú giải:
Trong sách Phượng Sơn Từ chí lược cũng như Đại Nam dư địa chí ước biên, chép 5 bài thơ, không có tiêu đề riêng cho từng bài, chỉ đề Chu thử hoa phong tức Cảnh bát thủ.
Tháng 2 năm 1962, Ông Trần Văn Giáp đã giới thiệu 5 bài trên báo Văn Nghệ.
Năm 1983, Gs Hoàng Xuân Hãn đã đặt tên cho từng bài thơ có phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ…và được ông công bố trong Hồ Xuân Hương với Vịnh Hạ Long, tập san KHXH Paris, 1984, như sau:
Độ Hoa phong
Trạo thanh ca
Nhãn phóng thanh
Thủy Vân Hương
Hãi ốc trù
(Do sắp xếp tiêu đề thơ theo ABC, nên có thể các bài trên không liên tiếp nhau.
Xin thành thật cáo lỡi cùng quý vị độc giả, Ngân Triều).
Vũng Hoa Phong, tức Vịnh Hạ Long, lấy tên từ địa danh huyện xưa, sau đổi thành Nghiêu Phong, vì huyện nầy có nhiều đảo nhỏ.
Cá rồng, chỉ tên l loài thủy tộc. Riêng ở đây, theo huyền thoại, xưa có rồng giáng xuống cho nên được gọi là Hạ Long.
Trong thời cận đại,các thủy thủ, kể cả hải quân Pháp, đã từng thấy hình dạng của rồng uốn khúc, nổi trên mặt biển, dài khoảng 30 mét, được gọi là “rắn biển”.

Ảnh minh họa rắn biển khổng lồ, Google.

Ảnh rắn biển khổng lồ tấn công tàu biển,
bản đồ của Chef Van Duzer, 1539, Google.
Âu, là giống chim biển, đầu giống chim bồ câu, chân giống chân vịt, còn được gọi là chim hải âu.

Ảnh chim mòng biển (trên) cướp mồi
của chim hải âu (dưới), Google.
Câu 7,Người xưa tin rằng, conngười có thể tu luyện ở những nơi thanh tịnh, trong các hang động, thường có mây phủ, theo Tiên pháp để trở thành bất tử. HXH ghi là có 306 động Tiên, có thể Bà muốn chỉ số lượng rất nhiều của tiên giới nhưng trong các văn thơ khác, thường chỉ nói có 36 động tiên.

Thủy Tinh cung, chỉ cung điện, nơi cư trú của tiên, ngoài biển.
Dịch nghĩa:
Qua Vũng Hoa Phong, (Vịnh Hạ Long).

Lá buồm không vội vượt qua Vũng Hoa Phong,
Vách đá đứng, sườn núi đỏ, giữa nước chói dựng lên.
Thế nước tùy chỗtheo mặt núi mà biến chuyển.
Bình núi nghiêng mình, nép tựa cửa lạch để nước thông qua.
Cá rồng lẫn lộn, tăm khuất dưới từng hơi nước mỏng mùa thu.
Âu cò cùng bay trong ráng đỏ trời chiều.
Cõi Tiên có ba trăm sáu động ngọc và phòng mây
Đây không biết chốn nào là cung Thủy Tinh

Dịch thơ:
(1)*Bản dịch của Hoàng Xuân Hãn
Gửi bởi Vanachi ngày 28/04/2006 07:30

Lá buồm thủng thỉnh vượt Hoa Phong.
Đá dựng bờ son mọc giữa dòng.
Dòng nước lần theo chân núi chuyển,
Mình lèn nghiêng để lối duyềnh thông.
Cá rồng lẩn nấp hơi thu nhạt,
Âu lộ cùng bay bóng xế hồng.
Băm sáu phòng mây cùng động ngọc,
Đâu nào là cái Thuỷ Tinh cung?
*
(2)*Bản dịch của Trương Việt Linh
Gửi bởi vietlinh11 ngày 26/07/2016 11:12

Mảnh buồm thong thả vượt Hoa Phong
Vách đứng bờ son dựng giữa dòng
Thế nước đổi thay tuỳ núi chuyển
Hình non nghiêng lại để dòng thông
Trời chiều bóng nhạt soi le nhạn
Khói toả hơi thu khuất cá rồng
Động ngọc phòng mây ba sáu chỗ
Biết đâu là chốn Thuỷ Tinh cung
*
*Bản dịch của Ngân Triều

Buồm thơ thong thả lượn Hoa Phong.
Đá đứng, sườn son, nổi giữa dòng.
Thế nước tùy theo nơi, biến chuyển.
Nghiêng mình bình núi, nước xuyên thông.
Cá rồng lẩn khuất dòng thu nhạt,
Âu diệc cùng bay với ráng hồng.(*)
Nghe nói Cõi Tiên băm sáu động,
Thủy Tinh có phải chốn nầy không?
==========
Ảnh Vịnh Hạ Long, minh họa
***
Ghi chú bổ sung sau khi đọc những lời bình của quý bạn:
Tôi diễn thơ, cân nhắc từ ngữ và đắn đo nhiều trước khi hạ bút! Chẳng hạn như chọn dịch câu sáu "Âu diệc cùng bay với ráng hồng.". Tôi đã tâm đắc câu nầy vì đã thổi được cái tứ thơ tuyệt vời của HXH. Bà muốn cô đọng hai câu thơ chữ Hán tuyệt vời cũa Vương Bột,(Vương Bột (王勃) (650–676), tự Tử An, người Long Môn, Giáng Châu (ngày nay là Hà Tân, Sơn Tây) thời nhà Đường. Vương Bột được xem là một trong "Sơ Đường tứ kiệt" (bốn nhà thơ kiệt xuất giai đoạn đầu của nhà Đường), 3 nhà thơ còn lại là: Dương Quýnh (杨炯), Lư Chiếu Lân (卢照邻) và Lạc Tân Vương (骆宾王):
Lạc hà dữ cô vụ tề phi,
Thu thủy cộng trường thiên nhất sắc.
落霞與孤鶩齊飛，
秋水共長天一色
(Ráng chiều VỚI cánh cò đơn chiếc cùng bay,
Nước mùa thu với nền trời dài một sắc).
Đằng Vương Các Tự, Vương Bột.
Quý bạn thấy OK là lòng tôi rất vui.
Xin có mấy lời tâm tình và cảm ơn với hậu ý!

Yêu thíchHiển thị thêm cảm xúc

Bình luậnChia sẻ