CÒN VƯƠNG … NGÂN TRIỀU

 

Lời bạt: Có người nói: “Nói về mình, thật là đáng ghét” (Le moi est haissable). Tuy nhiên, ghi lại những gì về mình thì tương đối thuận lợi, dễ dàng. Do đó, tôi xin mạnh dạn chấp bút về một câu chuyện dưới mái trường, tuổi mới lớn ngày xưa, để gọi là đưa “một chút hương duyên” . . .

Để truyện lâm ly, nên tên nhân vật trong bài nầy hay “tôi” đều là hư cấu.
***

CÒN VƯƠNG …

NGÂN TRIỀU

Bây giờ hai đứa hai phương nhớ,

Vương vấn tình xưa, khách bạc đầu.

(trích bài thơ Dang dở trong KTNN)

Lại một buổi chiều tà. Thêm một ngày sắp hết. Một buổi chiều man mác, buồn nhớ vu vơ. Tâm tình của lớp người luống tuổi, đang ở chặng cuối đường, miên man trong bóng hoàng hôn, thường vẫn vậy.

Nhà tôi ở đối diện nhà của Xuân, cô bạn nhỏ, cùng tuổi, cùng lớp, nước da bánh mật, có nụ cười duyên dáng, dễ thương. Mỗi tối và mỗi sáng, chúng tôi đều nghe tiếng học bài vang rân của nhau. Không hiểu sao, chúng tôi cũng thường chơi chung với nhau. (Những trò chơi như: u bắt mọi, nhảy dây, đánh đũa, bắn bi…) Nhiều lúc cùng tắm mưa, cùng chơi đánh đáo. Hai đứa! Vô tư!

Khi lên trung học, tấm lòng từ ái của xứ đạo Tây Ninh đã rộng mở, cưu mang chúng tôi ăn học và Người đã nhân hậu, hài lòng nhìn chúng tôi khôn lớn. Sống xa nhà, những đêm mưa dầm se lạnh, êm êm, nằm nghe tiếng sấm rền vang xa xa, tiếng hòa âm của lũ ễnh ương bên hè, lòng tôi dậy lên nỗi nhớ nhà khôn xiết.

Tự nhiên, khi lên Tây Ninh trọ học, Xuân và tôi lại ở gần nhau, xóm Cây Mít, đường vô Chùa Thiên Linh. Thế là chúng tôi cũng vẫn chơi chung với nhau. Chơi chung thì Xuân hay hờn dỗi, lắm lúc chẳng rõ duyên cớ vì sao. Tuy nhiên, những cơn giận của Xuân rất dịu dàng như trời chợt mưa, chợt nắng, ít khi kéo dài. Mỗi lần như thế, trông Xuân càng có duyên lạ. Không biết phái nữ làm đẹp mình qua hờn giận hay chỉ có ở tánh tình của Xuân, đối với tôi. Có điều mỗi lần “làm đẹp” như thế, tôi là người thua cuộc, mắc nợ phải đền: trái cây theo mùa, quà gánh hàng rong hay một ly chè thưng nước dừa…

Đó là năm đệ nhị (lớp 11), không hiểu sao, tôi bắt đầu để ý đến “cô bạn nhỏ”, mặc dù Xuân và tôi còn quen rất nhiều bạn học cùng khối lớp. Tôi cũng ngầm chú mục đến nhiều bạn gái khác nhưng không hiểu sao, những lúc như vậy, bóng dáng của Xuân cứ lởn vởn trước mắt. Thú vị, vời trông bạn gái nào, (Ngân, Cúc, Kim, Nguyệt, Kim Hoa…) tôi thấy những “bóng hồng” đó hình như chính là bóng hình của Xuân.

Năm đó, trường phát hành “Giai phẩm xuân”, tôi có bài được chọn đăng. Xuân có mua đọc. Một buổi chiều, Xuân chợt hỏi tôi:

* Bút hiệu của Triều là Ngân Triều - Có ý nghĩa gì không?

- Ngông nghênh thôi! “Thủy Triều trong một cái biển thủy ngân”.

* Vậy cái biển đó, làm gì có thật!

- Thầy nói “có” ở Thủy Tinh - một hành tinh gần mặt trời nhất, nóng lắm, toàn là chất thủy ngân (Mercure) ký hiệu là Hg, hoá trị 2. Nó có thể nhìn thấy bằng mắt thường chỉ ở hai thời điểm, bình minh và hoàng hôn mà thôi. Một năm chỉ có 80 ngày. Một năm trái đất, trên đó là 4 năm rưỡi với 5 ngày.

*Sao Triều không lấy bút hiệu là “Thanh Triều” - Thủy Triều xanh trong - tên đẹp mà lại thực tế hơn!

Tôi âu yếm nhìn thật lâu vào đôi mắt đẹp của Xuân, lưỡng lự, cuối cùng nói thật nhanh:

- Biết bao lần suy nghĩ, chắc rằng Triều phải chọn “Xuân Triều” mới thực tế - Thủy Triều của mùa Xuân-mà còn e ngại, bây giờ mới dám…

Nghe vậy, tự nhiên sắc diện của Xuân bỗng hồng lên, rồi đổi màu xanh lợt của trạng thái bị chấn động bất ngờ vì cảm xúc. Xuân run run nói trong nghẹn lời:

* Không được…Không được đâu… Gia đình… Đi học…

Tôi yêu quý và trân trọng giây phút thần tiên đó, của tuổi mới lớn biết bao! Giây phút rạo rực đầu đời! Không hiểu sao, từ đó, Xuân không còn gọi tôi bằng tên “Triều” trong lúc xưng hô nữa mà gọi tôi bằng “anh” hẳn hoi. Lòng tôi lâng lâng một niềm vui khó tả và vô cùng sung sướng. Vậy, tôi có thể xưng “anh” với Xuân một cách tự nhiên, có ý nghĩa. (Không biết có phải do câu nói “tỏ tình thăm dò” đó không).

Hết bậc trung học, không hiểu sao, Xuân và tôi cùng vào học Trường Sư Phạm Sài Gòn, vẫn quấn quýt bên nhau để dấu chân chúng tôi hãy còn in đậm trên khắp phố phường hoa lệ, của một thời chớm nở trong tôi một mối tình đầu nồng nàn, thi vị. Một buổi chiều vàng nhạt nắng, tôi hồi họp ngỏ ý với Xuân, một cách khác thường:

- “Anh” biết một câu chuyện xưa… hay lắm - Có điều, người nghe phải nhiều kiên nhẫn vì là một câu chuyện rất dài…dài gấp mấy lần truyện 1001 đêm, truyện dân gian Á Rập, do Antoine Galland dịch ra tiếng Pháp hồi thế kỷ XVIII. Em có… muốn nghe truyện của anh không?

* Dạ! Xưa nay, em vốn phục tài anh về phong cách kể chuyện. Với Anh, em lúc nào cũng kiên nhẫn! Bao lâu… em cũng chờ. . .

Tiếng nói của nàng, điểm nụ cười duyên dáng, dễ thương, làm cho lòng tôi xao xuyến, bồi hồi đến tê dại cả đôi môi, tôi run run nắm lấy hai bàn tay nhỏ nhắn, ấm áp của nàng. Tim tôi đập mạnh như muốn tung lồng ngực. Rồi tôi nhìn thật lâu vào đôi mắt dịu hiền của nàng một cách đắm đuối. Nàng cũng đằm thắm, đôi mắt long lanh, nhìn sâu vào đôi mắt tôi như muốn nói “Mãi đến bây giờ anh mới ngỏ ý. Như vậy, có quá muộn không anh”. Ngôn ngữ của cử chỉ, ánh mắt đó đã tỏ rõ những nỗi lòng ấp ủ từ lâu của hai đứa chúng tôi để đôi bạn thật sự dấn bước vào một cuộc tình đằm thắm, thiết tha.

… Rồi từ đó, dọc theo những hàng cây rợp bóng, trên những con đường đưa đón, hẹn hò, đôi bạn hòa chung nhịp bước như điểm muôn ngàn đóa hoa hồng trên lối tơ duyên.

Ra trường Sư Phạm, nàng tình nguyện chọn nhiệm sở, về quê Hậu Nghĩa, theo tôi, mặc dù điểm ra trường của nàng, có thể chọn Sài Gòn.

Điều tôi muốn nói ra đây, cuối cùng Xuân và tôi không thành duyên đôi lứa, do một biến cố đau thương. Xuân về trường tôi làm Hiệu Trưởng, vỏn vẹn đúng một tháng. Sau đó, nàng để lại lòng tôi một nỗi buồn thương tiếc triền miên, lỡ chuyến đò tình. Từ giã tôi, rời nhiệm sở theo người chồng chưa quen, Phó quận Bến Cát - Bình Dương, gặp tôi, nàng chỉ khóc!!! Lòng tôi càng tê tái, bi thương. Giây phút cuối, chúng tôi không nói được nên lời!

Đám cưới của nàng rất hoành tráng - Rước dâu bằng máy bay, xe cộ tấp nập. Nép sau cánh cửa, tôi nhìn dáng đi buồn bã của nàng, sánh đôi với người chồng quyền quý mà lòng quặn thắt. Lẽ ra người sánh đôi với nàng phải là tôi mới đúng. Tôi tự trách mình quá muộn màng, trì trệ để đánh mất một cuộc tình ngàn năm thương nhớ vì xưa nay, “tình” và “hiếu” bao giờ chữ “hiếu” cũng nặng hơn.

Nhiều năm sau, tôi mới gặp Thanh - một cô giáo khóa 3 Trường Sư Phạm Sài Gòn, cũng là bạn bè của Xuân. Nàng không đẹp lắm nhưng ngoại hình và tính nết đều y hệt như Xuân. Chuyện của Xuân và tôi, nàng đã rõ từ lâu vì Thanh và Xuân chung lớp, chơi thân nhau thời êm đềm Sư Phạm và nàng đã bỏ qua tất cả. Có điều, nhiều lúc bên tôi, Thanh hay nói vu vơ: “Em biết anh còn thương nhớ mối tình đầu, phải không?”. Tôi vội vàng trấn an nàng, dối lòng mình, nịnh đầm:

-Sao còn được, em ơi!

Bóng chim tăm cá, đà băng giá,

Vành vạnh tim anh, duy bóng Thanh.

Nàng cười và lườm tôi, ngờ vực:

*Mấy ông có mối tình đầu thì ghê lắm-Ai mà tin nổi!

Tôi vội nắm lấy tay nàng, cười hề hề:

-Mẹ nó cứ bực mình nữa đi! Càng bực mình, càng đẹp ra!

… Lại một buổi chiều tà. Thêm một ngày sắp hết. Một buổi chiều man mác, buồn nhớ vu vơ. Tâm tình của lớp người luống tuổi, đang ở chặng cuối đường, miên man trong bóng hoàng hôn, thường vẫn vậy.

Ngân Triều

***
Lời chú thích cho ảnh minh họa:

 

 

Thuở đó nào tôi đã hiểu gì

Cánh hoa tan tác của sinh ly

          Hai sắc hoa Ti-gôn/ TTKH

***
Tơ lòng/ cảm đề còn vương của Ngân Triều/ Thơ Thái Hy/ Lời bình Nguyễn Nam

Tơ lòng

Em đi về đâu? Cuối trời thương nhớ!

Thơ Thái Hy

*Cảm tác nhân đọc “Còn Vương” của NgânTriều

Long lanh dòng sông, dòng sông đằm thắm.

Chiếc thuyền tình đắm đuối mộng, lênh đênh!

Ai hiểu được những thác ghềnh sâu thẳm?

Tiếc chiếc thuyền, sầu cay đắng, mông mênh…

♪

Sóng tóc em dài đong đầy sóng nhớ,

Tiếng tơ lòng, tơ còn đó, nỗi đau!

Thà sóng mãi xao! Hiếu - tình sao nỡ?

Đá đã mòn…mà còn ngỡ chiêm bao…

♪

"Biển Xuân xanh, nước triều Thanh, diễm tuyệt"!

Hai dòng đời hay chỉ quyết Ngân thôi?

Tưởng bóng xa xôi, bồi hồi duyên kiếp,

Biêng biếc dòng sông, tha thiết, ngậm ngùi!

***

Lời bình, Nguyễn Nam

*Bài thơ cảm đề “Tơ lòng” của bạn Thái Hy rất tuyệt vời!

Trước hết về đại thể, anh đã khéo léo uốn lượn ngòi bút, gò theo chuyện tình “Còn vương” của Ngân Triều, một chuyện tình có thể là của riêng anh (nhân vật trữ tình là “tôi” và anh đã nói về chuyện “cái tôi đáng ghét” đó) nhưng khái quát lên, chuyện tình đó rất thi vị, phổ biến, rất chung cho một số đông của các bạn trẻ và tôi nữa. Như thế, trong một chừng mức nào đó, cái tôi đã thoát ly ra khỏi hoàn cảnh riêng tư của cuộc đời tác giả như thường thấy ở một số tác phẩm văn học. “Tôi” có thể là tác giả; là nhân vật trữ tình hay nói cách khác không phải là tác giả. Cũng như “Tôi kéo xe” của Tam Lang, tác giả không hề đi kéo xe.

[I]Khổ thơ thứ nhất:

Long lanh dòng sông, dòng sông đằm thắm,

Chiếc thuyền tình đắm đuối mộng, lênh đênh!

Ai biết được những thác ghềnh sâu thẳm?

Tiếc chiếc thuyền, sầu cay đắng, mông mênh

Câu [1]

Long lanh dòng sông, dòng sông đằm thắm,

Long lanh dòng sông là hình ảnh dòng sông có ánh sáng phản chiếu trên mặt nước với những gợn sóng nhỏ lấp lánh, tạo vẻ sinh động, ngoạn mục.

Dòng sông đằm thắm là hình ảnh dòng sông êm ả, hiền hòa; hay phẩm chất của một người, có tình cảm nồng nàn, sâu lắng, dễ thương.

Long lanh dòng sông còn hàm ý đôi mắt đẹp, sắc sảo, duyên dáng, khả ái của nhân vật trữ tình trong tác phẩm:

Mắt em là một dòng sông,

Thuyền anh bơi lặn trong dòng mắt em.

Ca dao

(Chiếc thuyền tình của anh đã đắm, hay anh đã “chết”, trong dòng mắt em. Nghệ thuật so sánh, cực tả đôi mắt đẹp như thế, thật là tuyệt vời).

Do đó, điệp ngữ “dòng sông” không chỉ là nghĩa tường minh mà còn là nghĩa hàm ẩn, gợi tả, trữ tình về một nét đẹp cổ điển, lãng mạn của một người thục nữ.

Câu [2]:

Chiếc thuyền tình đắm đuối mộng,[1] lênh đênh![2]

là một câu cảm thán, nhắc lại những tình tiết trong tác phẩm. Với ý nghĩa như thắc mắc, như gợi lên một tiền đề về mức độ tình yêu của đôi bạn. Cụ thể là thời trường làng: chơi chung. Thời trung học: thân thiết. Cuối cùng thời trung học chuyên nghiệp: gắn bó, sóng bước cùng nhau.

Tuổi học trò áo trắng, chưa có sự nghiệp gì, làm sao mà xác định được chữ duyên[3] hay tình yêu của mình.

Về cách gieo vần. Có thể nói mở đầu với hai câu thơ, không biết là ngẫu nhiên hay chọn lọc khá công phu mà trong 11/16 từ, tập hợp vần “ong” và những biến thể của nó như long lanh dòng sông, dòng sông đằm thắm, chiếc thuyền tình đắm đuối mộng, lênh đênh, gieo vần liên tiếp và đan chéo nhau chiếm hết 11 từ, hai cặp điệp từ dòng sông, 3 cặp từ láy (long lanh, đắm đuối, lênh đênh), tạo nên một chuỗi thuận thanh âm, dìu dặt, du dương. Giai điệu sáng tạo có chọn lọc công phu tương tự như thế đã dàn trải suốt cả bài thơ.

Hai câu [3] và [4]: Trắc trở, lỡ duyên và thương tiếc trong đau khổ.

Ai biết được những thác ghềnh sâu thẳm?[4]

Tiếc chiếc thuyền, sầu cay đắng, mông mênh [5]

Có thể nói, trong khổ thơ nầy, Thái Hy đã đa nhân cách biểu đạt cảm nhận của mình trong tác phẩm. Khi thì ca ngợi câu chuyện tình lứa đôi của chàng trai và một nàng tố nga, một người con gái có đôi mắt đẹp, dễ thương. Khi thì nhập cuộc, thể hiện tâm tình và nỗi lòng của chàng trai khi đã lỡ duyên. Đồng thời, anh cũng đã lý giải về những bất trắc trong yêu đương là một chuyện khó lường. Đó chính là những nét đặc sắc cơ bản của nghệ thuật cảm tác về một tác phẩm.

[II] Khổ thơ thứ hai:

Cảm xúc về những nỗi nhớ thương vời vợi và thái độ chấp nhận thương đau, không oán trách

Sóng tóc em dài đong đầy sóng nhớ,

Tiếng tơ lòng, tơ còn đó, nỗi đau!

Thà sóng mãi xao! Hiếu - tình sao nỡ?

Đá đã mòn…mà còn ngỡ chiêm bao…

Bốn câu thơ, với nhịp thơ sinh động, gợi tả nhiều điều:

Câu [5]

Sóng tóc em dài đong đầy sóng nhớ,

Nỗi thương nhớ của chàng trai trong thời gian đang yêu và được yêu. Khi yêu nhau thì người ta thường mong nhớ, tưởng niệm người yêu. Ở khổ thơ trên là nhớ người con gái nết na đằm thắm, có đôi mắt đẹp sắc sảo. Còn ở đoạn thơ nầy thì là mái tóc dài, tóc uốn hình sin, dợn sóng, sóng tóc. Còn sóng nhớ là những nỗi nhớ liên tiếp cuồn cuộn không ngớt như lớp lớp những con sóng bạc đầu mãi mãi tràn ngập bãi bờ. Những nỗi nhớ đó hình như bất tận, cao ngất qua ngữ nghĩa đong đầy, rất đúng với tính cách, với tâm lý của đôi lứa đang yêu:

Sầu đong càng lắc càng đầy, [6]

Ba thu dọn lại một ngày dài ghê.

ĐTTT- Nguyễn Du, câu 247-248

Cho dẫu ta muốn tìm quên bằng đủ cách:

Sầu ai lấp cả vòm trời

Biết chăng, chẳng biết, hỡi người tình chung?

Xuân sầu mang mang tắc thiên địa [7]

萶 愁 茫 茫 塞 天 地

Giống ở đâu vô ảnh vô hình

Cứ tò mò quanh quẩn bên mình

Khiến ngẩn ngẩn ngơ ngơ đủ chứng

Hỏi trăng gió, gió trăng hờ hững.

Ngắm cỏ hoa, hoa cỏ ngậm ngùi.

Gươm đoạn sầu,[8] thơ trục muộn đủ rồi.

Còn lẽo đẽo vô trung sinh hữu.[9]

Dục phá sầu thành, tu dụng tửu [10]

欲 破 愁 城 須 用 酒

Túy tự túy đảo, sầu tự sầu [11]

醉 自 醉 倒 愁 自 愁

Rượu với sầu như gió mã ngưu [12]

Trong lai láng tránh đâu cho khỏi!

Càng tài tử càng nhiều tình trái, [13]

Cái sầu kia theo hình ấy mà ra

Mua sầu lại kẻ hào hoa.

Sầu tình-Nguyễn Công Trứ

*Câu [6]:

Tiếng tơ lòng,[14] tơ còn đó,[15] nỗi đau!

Hoài niệm chuyện tình, bồi hồi những nỗi đau của chàng trai.

Câu [7]

Thà sóng mãi xao! [16] Hiếu - tình sao nỡ? [17]

Thể hiện một thái độ nhân nhượng hay cam chịu, chấp nhận thua thiệt, phải đành lòng triền miên đau khổ trong cuộc đời, thà. Tâm hồn như một mặt nước luôn dậy lên những đợt sóng buồn, không bao giờ dứt, mãi xao. Thái độ nhân nhượng dứt khoát như thế có thể rất hợp lý, rất Á Đông, khi phải ứng xử trước tình huống là một cặp phạm trù tế nhị trong tình yêu: hiếu-tình.[18]

Thêm nữa, câu hỏi tu từ nầy, câu có dấu hỏi (?) như góp thêm vào giai cảm réo rắt, bi thương mênh mông của tứ thơ. Buồn ơi! Ta chào mi![19]

Câu [8]

Đá đã mòn [20]…mà còn ngỡ chiêm bao…

Như vậy, trong khổ thơ nầy, tiếng thơ của Thái Hy như đã nhập vào vai của chàng trai trong câu chuyện rất thích đáng. Tình tiết được chọn lọc trong nguyên tác như mở rộng ra, cao cung lên, sâu đậm hơn trong khắc họa tính cách của nhân vật trữ tình, đôi lứa yêu nhau, nghe như rất tha thiết, chân thành.

[III] Khổ thơ cuối:

Trời vào Xuân, nước triều Thanh, diễm tuyệt.

Hai dòng đời hay chỉ quyết Ngân thôi?

Tưởng bóng xa xôi, bồi hồi duyên kiếp,

Biêng biếc dòng sông, tha thiết, ngậm ngùi!

Câu [9-10]

Gồm một câu tả cảnh có dụng ý riêng, ca ngợi phương danh của ba nhân vật trữ tình và một câu cảm; có thêm một câu hỏi bất ngờ về một nhân vật khác, trong tác phẩm.

Trời vào Xuân, nước triều Thanh, diễm tuyệt! [21]

Là hai nàng, hay chỉ quyết Ngân thôi?

Câu tả cảnh cho một bức tranh thiên nhiên nào đó. Khi ấy, đất trời đang mùa Xuân; trời vào Xuân, có dòng thủy triều xanh xanh đang trôi trên dòng nước, vô cùng ngoạn mục; nước triều thanh diễm tuyệt.

Hóa ra là một lời bình phẩm cho một bức tranh, một bức tranh có thời gian của mùa Xuân của đất trời rực rỡ, có không gian hẹp là dòng nước triều, màu xanh như màu thiên thanh, đang trôi chảy về đâu…

Nhưng tác giả không phải chỉ ca ngợi cái đẹp đơn sắc của bức tranh Xuân, mà tứ thơ còn có dụng ý riêng như ca ngợi một mối tình tay ba của hai nàng Xuân, Thanh với chàng Triều, lưu ý những phương danh đều được in đậm nét. (!) Cái tôi thì đáng ghét.[22] Buộc phải tỏ lòng đôi nét về cái tôi, e rằng đôi lúc cũng rất thẹn thùng!

Câu [11-12]:

Tưởng bóng xa xôi, bồi hồi [23] duyên kiếp, [24]

Biêng biếc [25] dòng sông, tha thiết,[26] ngậm ngùi! [27]

Cả câu [11] biểu đạt một tấm lòng nhớ nhung, luyến tiếc. Thái Hy đã cho chàng trai luôn nhớ nhung một hình bóng xa xôi. Theo cốt truyện, Xuân vì chữ hiếu, phải vừa lòng cha mẹ, lấy một người quyền quý chưa hề quen biết, người đó là một Phó Quận. Khi chia tay với mối tình đầu, nàng chỉ khóc, không nói nên lời…Bây giờ, chắc nàng đã theo chồng định cư ở một nơi nghìn trùng xa cách. Khi chạnh lòng hoài niệm chuyện cũ, chàng trai cứ buồn thương, tiếc nhớ, xót xa là rất đúng tâm lý lứa đôi:

Dẫu rằng sông cạn, đá mòn,

Con tằm đến thác cũng còn vương tơ.

ĐTTT, Nguyễn Du, câu 1975-1976

Hoặc:

Tóc mai sợi vắn, sợi dài,

Lấy nhau chẳng đặng, thương hoài ngàn năm.

Ca dao

“Thời gian dẫu có phôi pha, nhưng khi lứa đôi nồng thắm yêu nhau, bỗng trắc trở, lỡ làng thì người ta thương nhớ nhau trọn đời, như kiếp con tằm phải vương tơ cho đến thác. Dẫu tóc mai kia có sợi vắn, sợi dài nhưng sợi tình thì trải dài bất tận đến ngàn năm”.

Hay là:

Tiếc thay chút nghĩa cũ càng,

Dẫu lìa ngó ý, còn vương tơ lòng.

ĐTTT, Nguyễn Du, câu 2241-2242

“Tiếc cho tình cũ lỡ duyên, dẫu đôi lứa không thành thì người ta vẫn mãi luôn vương vấn bên lòng như cái ngó sen kia, tuy đã bị bứt ra, đứt đoạn, chia lìa nhưng những sợi tơ trong lòng nó, cứ mãi quyến luyến, vương vấn, không nỡ chia xa”.

Câu [12]:

Biêng biếc dòng sông, tha thiết, ngậm ngùi!

Là hình ảnh một dòng sông xanh xanh, màu biêng biếc; một dòng sông hay hình ảnh của đôi mắt biếc của người thương như đã nói ở câu đầu của bài thơ cảm đề, “Tơ lòng”; cũng có thể hiểu là dòng đời đến nay vẫn mãi lặng lờ trôi theo thời gian năm tháng, phôi pha.

Cuối cùng là cái hồn của tứ thơ mà cũng là cái thần của bài thơ, réo rắt, ngân nga, gieo vào trong bốn chữ như bốn nốt nhạc buồn, không những nhất quán với chủ đề bài thơ mà còn khiến cho người đọc phải xao lòng.

Tóm lại, với những hình thức nghệ thuật khả ái, thể hiện một nội dung thích đáng của thể loại “cảm đề” như đã điểm phớt qua bên trên, Thái Hy đã hiểu và cảm rạch ròi nguyên tác của tác phẩm, mở rộng và nâng cao hơn về tính cách nhân vật, làm cho bài thơ “cảm đề” như một tiếng hát cất cao những giai điệu tình yêu, những mỹ cảm chân thành của anh về một câu chuyện tình có ít nhiều hư cấu.

Điều đó chứng tỏ rằng anh và Ngân Triều là hai người bạn nối khố, hai người bạn tri âm.

Tôi không biết nói gì hơn là lặp lại câu cảm nhận, lúc mới hạ bút một câu đầu tiên:

* Bài thơ cảm đề “Tơ lòng” của bạn Thái Hy rất tuyệt vời!”

Hậu Nghĩa ngày 07 tháng 07 năm 2015,

Thân ái, Nguyễn Nam

Cựu giáo sinh Khóa 2, (1963-1965), Trường Sư Phạm Sài Gòn.

Ảnh minh họa

Ghi chú: 

---

[1] Đắm đuối mộng là quá say mê và luôn tưởng nghĩ đến nhau.

[2] Lênh đênh là trôi nổi, bập bềnh.

[3] Chữ “duyên” có thể bao hàm 5 ngữ nghĩa:

Duyên (1) là đẹp như làm duyên, duyên dáng.

Duyên (2) là may mắn, bất ngờ như:

“Cơ duyên đâu bỗng lạ sao!

Giác Duyên đâu bỗng tìm vào đến nơi”

ĐTTT- Nguyễn Du câu 2973-2974.

Duyên (3) là lý do như duyên cớ.

Duyên (4) là thành vợ thành chồng như duyên đôi lứa, tơ duyên.

Duyên (5) là số phận đã được định từ kiếp trước do trai gái có nợ nhau như duyên nợ, duyên phận, duyên kiếp.

[4] những thác ghềnh sâu thẳm: là những nhân tố cản trở nguy hiểm trong tình yêu, ẩn dụ.

[5] mông mênh: như mênh mông 溟 濛 hay mênh mang 溟 茫 là mờ mịt.

[6] Khi đong ngũ cốc, càng lắc cái thùng đong càng thấy vơi. Đong mối sầu tư, sầu đong, thì không phải vậy, càng muốn “lắc” cho vơi đi thì mối sầu càng đầy lên, lan tỏa bao la, mênh mông; nhất nhật bất kiến như tam thu hề: 一 日 不 見 如 三 秋 兮, là một ngày không nhìn thấy nhau hay gặp gỡ nhau thì ngày đó dài dằng dặc như trải qua khoảng thời gian dài ba năm.  

[7] Xuân sầu mang mang tắc thiên địa

萶 愁 茫 茫 塞 天 地

Sầu xuân mênh mông lấp trời đất. Nỗi sầu dằng dặc, chất ngất không nguôi. Với nỗi niềm đó, đúng trước cảnh nào cũng thấy lòng buồn rười rượi:

Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu,

Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ.

ĐTTT-Nguyễn Du, câu 1243-1244

[8] Đoạn sầu: 斷 愁 dứt cái buồn; Trục muộn: 逐 悶 Xua đuổi buồn phiền.

[9] Vô trung sinh hữu: 無 中 生 有: Trong cái “không” mà phát sinh cái “có”.

[10] Muốn phá thành sầu nên dùng rượu.

[11] Say, tự say nghiêng ngửa, buồn cứ buồn.

[12] Rượu với sầu không hòa hợp nhau. “gió mã ngưu” do gốc phong mã ngưu, như ngựa và trâu không thể giao hợp được với nhau (Theo Từ Hải).

[13] tình trái: 情 債: nợ tình.

[14] Tiếng tơ lòng: nỗi lòng xao động nhiều cung bậc ví như tiếng đàn mà dây đàn là những sợi tơ trong tâm khảm của người thương nhớ.

[15] tơ còn đó: có thể hiểu là nhữ (tiếng) tơ lòng còn đó, điệp ngữ nhấn mạnh như vẫn réo rắt, còn mãi dư âm, vẫn chưa nhạt nhòa, chưa phôi pha, thể hiện những tâm tư, tình cảm sâu nặng, không khuây.

[16] xao: 敲: khua, gõ, dậy lên, nổi lên.

[17] Sao nỡ: làm sao mà có thể đang tâm, làm sao có thể tệ bạc như vậy. 

[18] Hiếu: 孝: cư xử, ăn ở hết lòng với song thân; tình, tình ái: 情愛: tình cảm hay lòng yêu thương nhau của một đôi trai gái.

[19] Bonjour Tristesse! Tên một tác phẩm của Francoise Sagan, nữ nhà văn Pháp. Ảnh chụp năm 1960.

Françoise Sagan, 21 tháng 6 năm 1935 – 24 tháng 9 năm 2004 – tên thật là Françoise Quoirez – là nhà văn, nhà biên kịch người Pháp. Sagan đã được nhà văn François Mauriac ca ngợi là "một tiểu quái quyến rũ" (un charmant petit monstre) trên trang nhất của tờ báo Le Figaro, Sagan nổi tiếng về các tác phẩm với những chủ đề cực lãng mạn liên quan đến các nhân vật tư sản giàu có và bị vỡ mộng. Tiểu thuyết nổi tiếng nhất của Sagan là quyển tiểu thuyết đầu tiên của bà - Bonjour Tristesse (Buồn ơi, chào mi) (1954) - được viết khi bà còn là một thanh thiếu niên

Tiểu sử

Sagan sinh tại Cajarc, Lot, trong một gia đình khá giả, là con của Pierre và Marie Quoirez. Sagan là con út trong số 4 anh chị em (Suzanne (1924), Jacques (1927) và Maurice (chết non). Trong thời Chiến tranh thế giới thứ hai gia đình bà sống ở vùng Dauphiné, rồi Vercors. Cụ nội của Sagan là một người Nga xuất xứ từ Sankt-Peterburg. Khi là học sinh trung học, Sagan đã thích đọc các tác phẩm của các nhà văn Jean Cocteau, Arthur Rimbaud, Marcel Proust, Stendhal, Flaubert, William Faulkner, Ernest Hemingway, Albert Camus, Francis Scott Fitzgerald, André Malraux và Jean-Paul Sartre; sau đó đã làm bạn với Sartre (Sagan thường ăn điểm tâm buổi sáng với Sartre ở tiệm Closerie des Lilas). Năm 1951, sau khi thi trượt bằng tú tài, Sagan đã dành một mùa hè học vội để thi lại và đã đậu. Sau đó Sagan ghi danh xin học Đại học Sorbonne, nhưng năm 1953 đã bị trượt Chứng chỉ dự bị đại học.

Bút hiệu "Sagan" được lấy từ nhân vật "Princesse de Sagan" trong quyển À la recherche du temps perdu (Đi tìm thời gian đã mất) của Marcel Proust. Quyển tiểu thuyết đầu tay Bonjour Tristesse của Sagan được xuất bản năm 1954, khi bà mới 18 tuổi, nói về cuộc sống của một cô gái tên Cécile 17 tuổi ham vui cùng mối quan hệ với người bạn trai và người cha playboy ngoại tình của cô, đã lập tức có tiếng vang quốc tế…

Đời tư

Sagan đã kết hôn 2 lần. Lần đầu với Guy Schoeller - biên tập viên nhà xuất bản Hachette lớn hơn bà 20 tuổi - vào ngày 13.3.1958. Họ ly dị trong tháng 6 năm 1960. Năm 1962, bà tái hôn với Bob Westhof, một chàng trai trẻ playboy người Mỹ. Họ có một con trai – Denis Westhof – sinh vào tháng 6 năm 1963. Cùng năm này họ đã ly dị.

Sau đó Sagan có mối quan hệ đồng tính nữ lâu dài với Peggy Roche, nhà tạo mẫu thời trang. Sagan cũng có một tình nhân nam giới là Bernard Frank, nhà văn viết tiểu luận đã kết hôn. Cuối cùng Sagan lại quan hệ đồng tính nữ với Annick Geille – biên tập viên tạp chí Playboy của Pháp, khi Geille tới gặp bà để yêu cầu viết bài cho tạp chí này.

Thích du lịch ở Hoa Kỳ, Sagan thường gặp gỡ Truman Capote và Ava Gardner. Ngày 14.4.1957, khi đang lái xe thể thao Aston-Martin của mình, bà đã gặp tai nạn giao thông và bị hôn mê một thời gian. Bà cũng thích lái xe Jaguar của mình đi Monte Carlo để chơi cờ bạc.

Sagan đã nghiện lâu dài một số ma túy như amphetamine, cocaine, morphine và nghiện rượu… Trong thập niên 1990, bà đã bị kết tội sở hữu cocaine.

Từ trần

Trong thập niên 2000, sức khỏe của Sagan đã bị suy giảm. Năm 2002, bà đã không thể xuất hiện trước tòa án trong vụ cáo buộc tội trốn thuế có liên quan tới cựu tổng thống Pháp François Mitterrand, và được hưởng án treo.

Françoise Sagan từ trần vì bị thuyên tắc phổi tại Honfleur, Calvados, ngày 24.9.2004, thọ 69 tuổi. Theo nguyện vọng, bà được an táng ở Cajarc, nơi sinh trưởng của bà.

Trong lời phát biểu tưởng niệm, Tổng thống Pháp Jacques Chirac đã nói: 

"Với cái chết của bà, nước Pháp đã mất một trong những nhà văn xuất sắc và nhạy cảm nhất - một nhân vật lỗi lạc trong đời sống văn học của chúng ta."

[20] Đá đã mòn, sử dụng câu tục ngữ nước chảy đá mòn, thể hiện năm tháng của dòng thời gian trôi qua rất dài lâu, một khoảng thời gian đáng kể trong cuộc đời, đá đã mòn, mà chàng trai vẫn không thể nào tin được chuyện tình tan vỡ của mình, cứ ngỡ là giấc chiêm bao, dù đó là một sự thật hiển nhiên.

[21] Diễm tuyệt: 艶 絕: Dung sắc tươi đẹp, sáng sủa; nhất trần đời, có một không hai.

[22] Le moi est haissable. B. Pascal [1623-1662] Ảnh nhà Toán học, Triết gia và nhà Vật lí người Pháp Blaise Pascal.

[23] Bồi hồi: 徘 徊: khi nghĩ đến chuyện đã qua, lòng xao xuyến, ngơ ngẩn, không yên. 

[24]Duyên kiếp: 縁 刧chỉ cơ hội thuận lợi để trai gái gặp nhau, yêu nhau và kết hôn trong cuộc đời. Kiếp: 刧: thời vận hay đời người theo ý nghĩa Phật pháp, kiếp nầy có liên quan đến kiếp khác, kiếp trước và kiếp sau.

[25] Biêng biếc: (bích, 碧: màu xanh màu ngọc bích, xanh biếc): Xanh xanh màu ngọc bích.

[26] Tha thiết: thương tiếc, xót xa.

[27] Ngậm ngùi: buồn rầu trong thương nhớ.