Maây Taàn xa xa/ Chương 2/ Ngân Triều

 

Mây Tần xa xa [1]

Mấy lời mở đầu chương hai, tập truyện Trời non nước:

“Mây Tần xa xa” lấy từ điển tích thương nhớ cha mẹ. Trong Thi viện có bài thơ Vọng bạch vân 望白雲, “Trông mây trắng”, xin ghi lại như sau:

望白雲  

悠悠親舍白雲飛，
回首天涯動所思.
千里家山雙眼斷，
百年母子一心悲.
沾襟自信鮫珠落，
戲彩誰娛鶴髮垂.
忠好古來難兩立，
此懷分付彼蒼知.

Trích “ Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn” Thái Thuận, Lữ Đường di cảo thi tập

Phiên âm:

Vọng bạch vân

Du du thân xá bạch vân phi,
Hồi thủ thiên nhai động sở tư.
Thiên lý gia san song nhãn đoạn,
Bách niên mẫu tử nhất tâm bi.
Triêm khâm tự tín giao châu lạc,
Hí thái [2] thuỳ ngu hạc phát [3] thuỳ.
Trung hiếu cổ lai nan lưỡng lập,
Thử hoài phân phó bỉ thương tri.

 Dịch nghĩa

Cuồn cuộn mây trắng bay nơi nhà của cha mẹ,
Ở nơi chân trời ngoảnh lại, động lòng nhớ nhung.
Quê hương xa nghìn dặm không nhìn thấy được,
Tình mẹ con suốt trăm năm nặng lòng thương xót.
Vẫn tin là nước mắt của Giao nhân thấm ướt áo biến thành châu ngọc,
Ai là người mặc áo năm sắc, làm cho người tuổi hạc được vui vẻ,
Từ xưa đến nay, bề trung hiếu khó vẹn cả hai,
Tấm lòng này xin phó thác cho Trời xanh biết vậy.

Nguồn: Quách Tấn, Thái Thuận - Lữ Đường thi, NXB Văn học, 2001, trang 156

Bản dịch thơ của Quách Tấn

Gửi bởi Hà Như ngày 15/06/2010 20:50

Bời bời... giăng trắng bóng mây,
Ven trời phút động niềm tây... não nùng.
Dặm quê mắt nghẹn muôn trùng,
Tình con nghĩa mẹ một lòng thương đau.
Sụt sùi chờ lệ kết châu,
Tóc hoa ai kẻ múa màu áo Xuân?
Hiếu trung phần khó vẹn phần,
Xét soi tấc cỏ đền ân cao dầy.

*

Ngân Triều phóng tác:

Nhà cha mẹ đâu, mây trắng mông lung?[4]
Bồi hồi nhớ nhung, dừng chân ngoảnh lại.
Núi quê ngàn dặm, đôi mắt rưng rưng,
Nghĩa mẹ muôn trùng, mênh mông đại hải.
*

Nhớ lệ giao nhân, hóa thành ngọc bích,[5]

Nhớ áo ngũ sắc, cha mẹ hân hoan.[6]
Trung hiếu xưa nay, mấy kẻ vẹn toàn,
Ôi! Nỗi niềm riêng Ông Xanh có biết?

*

Ghi chú Vọng bạch vân:

*           Địch Nhân Kiệt, người đời Đường, đi đánh giặc xa nhà, lúc trên núi Thái Hàng 太 行 quay nhìn phía quê nhà ở Hà Dương, thấy đám mây trắng, nói với người tả hữu rằng: “Nhà mẹ ta ở dưới ấy”,

吾 親 舍 於 其 下.

Ngô thân xá ư kỳ hạ

                                “Cha mẹ ta ở dưới đám mây trắng kia”.

                                 Rồi ngậm ngùi giờ lâu.

 *    Lý Bạch có câu:

戍客望邊色,

思歸多苦顏.

Thú khách vọng biên sắc,

Tư quy đa khổ nhan.

“Người lính thú ngắm cảnh sắc biên thùy,

Lòng nhớ nhà, mặt mày xiết bao ủ rũ”.

Quan sơn nguyệt – Thơ Đường NXB Văn Học
*    Chinh phụ ngâm khúc, Đặng Trần Côn, có câu:
登 高 望 雲 色,

安 得 不 生 愁
Đăng cao vọng vân sắc,

An đắc bất sinh sầu.

“Lúc lên cao nhìn sắc mây,

Làm sao mà chẳng sinh sầu”.
Diễn Nôm
Lên cao trông thức mây lồng,
Lòng nào là chẳng động lòng bi thương.

Chinh phụ ngâm khúc, bản dịch Đoàn Thị Điểm.

---

[1]  Đoái trông muôn dặm tử phần,

Hồn quê theo ngọn mây Tần xa xa.
     Xót thay huyên cỗi Xuân già,

Tấm lòng thương nhớ biết là có nguôi?
            ĐTTT, Nguyễn Du, câu 2235-2238.

 Sau khi Từ Hải ra đi mưu đồ đại sự, Thúy Kiều một mình ở lầu xanh lần 2, chạnh lòng nhớ cha mẹ già nơi quê cũ, xa vời.                                                                                                                                                                                              

[2] Hí thái: 戲 彩, màu sắc rực rỡ để múa vui.

^[3] hạc phát: 鶴 髮, tóc người già trắng như lông chim hạc.

^[4] Mông lung: khuất lấp, che phủ khuất tầm nhìn.

^[5] Giao châu: 鮫珠, chuyện về một giống người có hình người, đuôi cá, nhân ngư. Họ lên bờ buôn bán cùng người trên mặt đất, lâu thành thân quen, tình cảm quyến luyến, lúc chia tay nước mắt biến thành hạt châu ngọc, giao châu để tỏ lòng tri ngộ. Câu này ý nói nước mắt nhớ thương cha mẹ của người con hiếu thảo sẽ có ngày biến thành châu ngọc.

[6] Điển tích trong Nhị thập tứ hiếu: Lão Lai, người nước Sở, thờ cha mẹ rất có hiếu, tuổi đã già, nhưng ngày ngày vẫn mặc áo ngũ sắc, nhảy múa như trẻ con để mua vui cho cha mẹ.