Tình
trạng bệnh nhân và người nhà của họ đưa phong bì cho y bác sĩ đã trở
thành một thông lệ ở Việt Nam. Nhiều người cho rằng đây là một nét văn
hóa của người Việt đã có từ xa xưa.
BBC dẫn lời một người phụ nữ
giấu tên kể lại, một bác sĩ ở
tuyến huyện đã từ chối phong bì với 50 ngàn đồng của gia đình chị khi
chị xin giấy giới thiệu chuyển lên bệnh viện tỉnh, nhưng khi 50 ngàn
đồng nữa được bỏ thêm vào phong bì, vị bác sĩ này lặng lẽ cầm và viết
giấy giới thiệu cho con trai chị lên tuyến trên theo chế độ bảo hiểm.
"Tất
cả bệnh nhân khác nói rằng họ đều phải đưa phong bì để cảm ơn bác sĩ và
y tá cho cho việc điều trị, và đó gần như đã là thông lệ" - người phụ
nữ này nói.
Chị cũng cho biết thêm, khi lên tuyến tỉnh, tuy không
bác sĩ hay y tá nào đòi hỏi phong bì nhưng các bệnh nhân bảo nhau
trường hợp mổ của cháu thì phải đưa phong bì để cảm ơn y bác sĩ ca mổ.
Theo lời chỉ bảo của những bệnh nhân vào viện trước, chị đã đưa phong bì
với mức 500 ngàn
đồng (tương đương với hai tháng tiền lương của chị) cho bác sĩ vào
chiều hôm trước ngày con trai chị được mổ. Trường hợp của chị không phải
duy nhất. Bà Phin, một người đã về hưu với mức lương 3 triệu một tháng
kể lại rằng bà cũng đã từng đưa phong bì 200,000 đồng sau khi điều trị
mắt ở bệnh viện. Bà cho biết đây là mức thấp nhất để cảm ơn bác sĩ.
Bà
Luyến, một giáo viên nghỉ hưu sống tại thị trấn nhỏ cách Hà Nội 35 km
cho biết: đây là món tiền bắt buộc để đảm bảo cho việc điều trị có hiệu
quả.
"Không phải tất cả các bác sĩ đều đòi hỏi phải có phong bì,
nhưng đưa phong bì là điều cần thiết khi bạn đến bệnh viện, đó là một
nét văn hóa của người Việt" - bà Luyến nói.
Ở Việt Nam, việc điều
trị hầu hết được chi trả bởi ngân sách nhà nước thông qua hệ thống bảo
hiểm tự do dành cho công chức và trẻ em, hoặc được trả bởi các cá nhân
hoặc những người sử dụng lao động.
Nhưng số lượng người điều trị
được thanh toán bằng bảo hiểm y tế thì đông và các bệnh viện công thì
chật kín. Trong khi đó, tiền lương trả cho những người trong ngành y tế
vẫn còn thấp.
Một nghiên cứu cho thấy số người sử dụng phong bì
trong dịch vụ y tế tăng gấp đôi trong vòng ba năm từ 13% (năm 2007) lên
đến 29% (năm 2010)
Năm 2012, kết quả cuộc khảo sát được công bố
bởi Ngân hàng Thế giới và thanh tra chính phủ của Việt Nam (được thực
hiện bởi Cục Chống tham nhũng) cho thấy 76% những người đút phong bì là
tự nguyện và 21% là do
được gợi ý.
Để giảm thiểu tình trạng này, tháng 10/2011 năm bệnh
viện lớn ở Hà nội đã phát động chiến dịch " nói không với phong bì "
nhằm nâng cao y đức của đội ngũ y bác sĩ.
Trung tâm nghiên cứu và
Đào tạo phát triển cộng đồng ( RTCCD ) cũng tiến hành cuộc vận động
tương tự nhằm thay đổi nhận thức về vấn đề đưa phong bì. Đồng thời cũng
thực hiện tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng để
nâng cao nhận thức của bệnh nhân về quyền lợi của họ cũng như nhiệm vụ
của bác sĩ.
Theo ông Nguyễn Hữu Ngọc, một học giả ở Hà Nội cho
biết, nguồn gốc của vấn đề nằm ở khái niệm quà tặng theo quan niệm
truyền thống.
Với ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn, quà cáp có giá trị
về mặt tinh thần
nhiều hơn những giá trị vật chất. Nhưng qua năm tháng, dần dần nó thiên
về những giá trị vật chất, giá trị tinh thần ngày càng ít đi. Và bây
giờ, trong nền kinh tế thị trường, nó đã trở thành một công cụ giao
dịch.
"Chúng ta biết quà là một bộ phận quan trọng của văn hoá.
Nhưng chúng ta cũng biết là văn hoá không phải bất biến mà nó luôn không
ngừng biến đổi. Nhiều quốc gia ở Đông Á, như là Singapore, Nam Triều
Tiên và Nhật Bản, vẫn tồn tại tình trạng tham nhũng, mặc dù các quốc gia
này đã tìm ra những biện pháp hiệu quả để kiềm chế nạn tham nhũng.
Đối
với nhiều người, ranh giới giữa quà cáp và hối lộ đã bị làm mờ đi -
nhiều người bám vào luận điệu đó để làm " cái cớ cho việc đưa phong bì
", Trần Thu Hà, phó giám
đốc của RTCCD nói.
"Quà" có thể được trao ở nơi công cộng hay
bất cứ nơi đâu, nó thể hiện tình cảm biết ơn, trong khi "quà hối lộ"
thường được trao rất nhanh chóng và cả người hối lộ và người nhận đều lo
sợ bị người khác phát hiện" - bà Hà nói.
"Việc thay đổi nhận
thức của người dân là một trong những khó khăn lớn mà Việt Nam phải đang
đối mặt với và đòi hỏi phải tốn nhiều thời gian" - Ông Ngô Mạnh Hùng,
Phó Cục trưởng, Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ cho biết.
Đã
có nhiều cuộc tranh luận sôi nổi về biện pháp để hạn chế việc hối lộ
trong dịch vụ y tế. Một đề nghị được đưa ra là cần tăng mức lương của
nhân viên y tế để họ dừng việc nhận phong bì.
Nhưng chỉ như vậy
thôi là chưa
đủ, phó giáo sư, giám đốc Viện Quốc gia của Bệnh tiểu đường và rối loạn
tiêu hóa, Tạ Văn Bình cho rằng Chính phủ cần có luật rõ ràng và đưa ra
những hình phạt thích đáng cho những nhân viên y tế vi phạm quy định
này.
Việc làm này cần được thực hiện cùng với việc giúp người dân
hiểu rằng họ không cần đưa phong bì và chính bản thân họ có thể phá vỡ
quy định này nếu họ làm điều đó.
Thậm chí, ông Nguyễn Hữu Ngọc
còn cho rằng nên có biện pháp xử phạt đối với những bệnh nhân có hành vi
đưa phong bì để giúp họ loại bỏ hoàn toàn hành vi hối lộ này.
Nhưng điều này cần có sự hợp tác từ nhiều phía: bệnh nhân, đội ngũ y bác sĩ và chính quyền, và nó vẫn là một thử thách lớn.
“Thay
đổi nhận thức của
người dân phải có một lộ trình, một quá trình tác động dần, chứ không
thể thay đổi trong một chốc một lát được”, ông Ngô Mạnh Hùng nói. TM
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét